Mavzu: Atmosfera havosini changdan tozalash. Reja

Siklonlar
 
- markazdan qochma kuchlar (inersion kuchlar) ta‟sirida 
ishlaydigan chang ajratgichlarga kiradi. Inersion chang ushlagichlarning ishlash 
prinsipi inersiya kuchidan, ya‟ni kuchli aylanma harakatdagi chang zarralarining 
markazdan qochma kuchlar ta‟siri asosida siklonning ichki devoriga itarilib o„tirib 
qolishiga asoslangan. Eng samaradorli siklonlar bu konusli siklonlardir. 
Konusli siklon
 
quyidagilardan tuzilgan: 1-tozalangan havo chiqib ketadigan 
ichki silindr, 2-silindrik qismi, 3-siklonnning konusli qismi, 4-changning 
o„tiradigan joyi.

---

5 
3-rasm. Konusli siklon (markazdan qochma kuch). 
. 
Chang bo„lakchasi A, siklonga changli havo 3-yo„l orqali kirib havo oqimi 
ta‟sirida V-siklon tezlikda ma‟lum kuch orqali harakatda bo„ladi va unga 
markazdan qochma kuch – S ta‟sir qiladi. Bu ikki kuchning yig„indisi - P kuchi 
chang bo„lakchasini siklonning ichki devoriga siqadi va u K nuqtaga borganda 
havo oqimining tezligi tezda kamayadi va chang bo„lakchasi spiral holatda harakat 
qilib, chang yig„iladigan joyga boradi. Havo oqimi pastki qismidan ichki silindr 
orqali atmosferaga chiqib ketadi. (3-rasm). 
 
S
=
r
mV
2
,
(5)
 
 
Bunda:
m
- chang bo„lakchasining massasi, 
V
- havoning tezligi, 
r-
siklonning radiusi, 
Siklonnning asosiy o„lchamlari quyidagicha topiladi (3-rasm). 
D= 13,8 * Q

(6)
 

---

6 
 
Bu yerda, Q-siklonning ish unumdorligi, m
3
/soat; 
Siklon UC-1,5-samaradorligi 96%, aerodinamik qarshiligi 110 kg/m2 (1100 
Pa), ish unumdorligi Q=1,5 m
3
/sek. 
Siklon UVC-3-samaradorligi

=88 %, aerodinamik qarshiligi 67 kg/m
2
/670 
Pa/, Q=3 m
3
/sek. 
Siklonlarning ish samaradorligi changning yo„l qo„ysa bo„ladigan 
konsentratsiyasiga (normaga) to„g„ri kelmaydi. Shuning uchun siklonlar 1 
bosqichli chang ushlagichlar tariqasida ishlatiladi. Ish samaradorligini oshirish 
uchun ikki bosqichli chang ushlagichlar qo„llaniladi.