Вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

ишлаб чиқариш бригадаларини тузиш масаласи
. Бунинг учун 
дастлаб бригадага юкланадиган ишнинг миқдор ва сифат тизими ўрганилади, 
касб ва малака жиҳатидан қанча ишчи талаб қилиниши белгиланади, сўнгра 
бригада аъзоларига ишнинг тўғри тақсим қилинганлиги, иш куни давомида 
ускуналардан тўла ва тўғри фойдаланиши текширилади. Бу масалаларнинг 
ҳаммаси меҳнат сарфининг асосли нормалари ҳамда иш кунини бошдан-оѐқ 
кузатиб бориш ва хронометраж усули ѐрдамида муваффақиятли ҳал этилиши 
мумкин. 
Юқорида таъкидланганлардан келиб чиқиб, меҳнатни нормалаш меҳнатни 
ташкил этишга жиддий таъсир кўрсатади, деган хулоса чиқариш мумкин. 
 
Қисқача хулосалар 
 
 
Меҳнатни ташкил этишнинг зарурлиги объектив равишда мавжуд 
бўлган ва доимий равишда ривожланиб борувчи категориялар: меҳнат 
тақсимоти ва кооперацияси билан боғлиқдир. Меҳнат тақсимотининг 
чегаралари муҳим аҳамиятга эга бўлиб, уларнинг бузилиши, одатда, меҳнат 

---

33 
унумдорлигининг, маҳсулот таннархи ва шу кабиларнинг ўзгаришига олиб 
келади. 
Меҳнат тақсимоти ва кооперациясининг ҳар қандай шаклларида ходим 
самарали ишлашининг зарур шарти иш ўринларини ташкил этиш ва уларга 
хизмат кўрасатишдан иборат. Шуни ҳисобга олиш зарур, кишиларнинг ҳеч 
қандай биргаликдаги меҳнатини уларнинг қўйилган мақсадга эришиш йўлидаги 
меҳнат амаллари ва саъй-ҳаракатларини бирлаштирмасдан туриб амалга 
ошириш мумкин эмас. 
Меҳнатни нормаллаштириш меҳнатни ташкил этиш жараѐнига бевосита 
таъсир кўрсатади. 
 
Таянч иборалар 
 
Меҳнат фаолияти, меҳнатни ташкил этиш, меҳнат тақсимоти, меҳнат 
коопорацияси, меҳнатни нормалаш, меҳнат фаолиятини ташкил этиш асослари, 
ташкилот, умумий меҳнат тақсимоти, хусусий меҳнат тақсимоти, айрим меҳнат 
тақсимоти, функционал меҳнат тақсимоти, малакали меҳнат тақсимоти, 
операция бўйича меҳнат тақсимоти, цех, участка, бригада (жамоа), меҳнат 
тақсимотининг чегаралари, механизация даражаси, иш ўрнини оқилона 
режалаштириш, ишлаб чиқариш функциялари.