Termiz davlat universiteti "umumiy pedagogika" kafedrasi umumiy pedagogika fanidan

Tarbiyalash funksiyasi.
Ta'limning tarbiyalovchilik xususiyati – har 
qanday davrda ham va har qanday sharoitda ham shubhasiz doim amal qiladigan 
yaqqol namoyon bo‗ladigan qonuniyatdir. Tarbiyaviy funksiyasi ta'lim 
mazmuni, shakli va metodlaridan tabiiy ravishda kelib chiqadi, lekin shu bilan 
birga u o‗qituvchining o‗quvchilar bilan munosabatlarini maxsus tashkil etish 
yordamida ham amalga oshiriladi. 
Ta'lim jarayonida shaxsning ma'naviy-ahloqiy va estetik tasavvurlari, 
dunyoqarashi tizimlari, jamiyatda odob qoidalariga amal qilish qobiliyati, unda 
qabul qilingan qonunlarni bajarish qobiliyati shakllantiriladi. 
Ta'limning tarbiyalovchilik xususiyati birinchi navbatda ta'lim mazmuni 
hisoblanadi. Lekin barcha o‗quv fanlari ham bir xilda tarbiyalovchilik 
imkoniyatiga ega emas. Gumanitar va estetik fanlarda bu xususiyat yuqori. 
Tabiiy-ilmiy sikldagi fanlar mazmuni gumanitar fanlar bilan bir qatorda ko‗p 

---

jihatdan o‗quvchilarning dunyoqarashlarini shakllantirish, ularning borliqni 
anglashlari, buning asosida ularda ijtimoiy hayot va faoliyatga nisbatan 
munosabatlarini shakllantirishga yordam beradi. 
Ta'lim jarayonida tarbiyaning ikkinchi omili o‗qituvchi va 
o‗quvchilarning munosabatlari, sinfdagi psixologik muhit, o‗qish jarayoni 
ishtirokchilarining o‗zaro munosabatlari, o‗quvchilarning idrok etish 
faoliyatlariga o‗qituvchining rahbarlik qilish usuli hisoblanadi. Zamonaviy 
pedagogika o‗qituvchi va o‗quvchilar o‗rtasidagi munosabatning eng qulay usuli 
demokratik usuli deb hisoblaydi. Bu usul o‗quvchilarga insonparvarlik tuyg‗usi 
asosida yondashishni anglatadi. Boshqa tomondan demokratik usul ta'lim 
jarayonida faoliyatlilikni va rahbarlik rolini samarali amalga oshirishga yordam 
beradi. 
Ta'lim jarayonida o„qituvchi va o„quvchilarning faoliyatlari. O„qituvchi