O‘zbekiston davlati va huquqi asoslari 1 O. Karimova, N. Ismatova, sh. Sariqov, O. Amanova o‘zbekiston davlati va huquqi asoslari

103
O‘ZBEKISTON DAVLATI VA HUQUQI ASOSLARI
103
103
Sharhlang!
Huquq sohasi (tarmog‘i) huquqiy normalar tomonidan tartibga soli-
na digan munosabatlar majmuidir.
Yuqorida atalgan tarmoqlar davlatning ichki 
huquq tizimini
tashkil 
qi la di. Bundan tashqari 
xalqaro huquq tizimi
ham mavjud bo‘lib, bu hu-
quq tizimi normalari davlatlar, xalqaro tashkilotlar va boshqa subyektlar 
o‘r ta sidagi huquqiy munosabatlarni tartibga soladi. 
Xalqaro huquq tizimi quyidagi tarmoqlarni o‘z ichiga oladi: xalqaro 
ommaviy huquq, xalqaro xususiy huquq, xalqaro tash kilotlar huquqi, 
xalqaro xavfsizlik huquqi, diplomatiya va konsullik huqu qi, xalqaro dengiz 
huquqi va boshqalar.
Huquq institutlari
– bu o‘zaro bog‘langan, bir turdagi ijtimoiy muno-
sa batlarni tartibga soluvchi huquqiy normalar guruhidan iborat. Kons ti-
tutsiyaviy huquq sohasida prezidentlik, fuqarolarning huquq va erkinliklari 
ins ti tuti, jinoyat huquqi sohasida – javobgarlik instituti, oila huquqida – 
nikoh instituti va boshqalar. Bu huquq institutlari huquq sohasining ichki 
tar kibiy qismidir. Huquq institutlari birlashib, huquq sohasini tashkil etadi. 
Ya’ni huquq institutlari huquq sohalarining tarkibiy qismidir.
Ijodiy faoliyat
Tuzgan shartli davlatingizda ikkita jismoniy shaxs (fuqaro) va ikkita 
yuri dik shaxs (tashkilot)larni misol tariqasida ajratib oling. Ularni nom-
lang.
1. Jismoniy shaxslaringiz kirishishlari mumkin bo‘lgan ijtimoiy muno-
sa batlarda huquqning qaysi tarmoqlari asqotishi mumkinligini aj-
ra tib ko‘rsating. 
2. Agar ular o‘rtasidagi huquqiy munosabatlarni sud orqali yechishiga 
to‘g‘ ri kelsa, qaysi protsessual huquq sohalariga murojaat qilishiga 
to‘g‘ ri kelishini ayting.
3. Agar yuqoridagi jismoniy shaxslar o‘rnida yuridik shaxslar (tash-
ki lotlar) bo‘lsa-chi?