Лаборатория иши №1

---

2-LABORATORIYA ISHI 
Radioelementlarni tekshirishni o’rganish 
 
Ishning maqsadi: 
Radioelementlarning ishga yaroqliligini aniqlashni 
o’rganish va oddiy elektr sxemadagi yaroqsiz elementni izlab topishni bilishdan 
iborat. 
Elektroradioelementlarning ishga yaroqliligini tekshirishning quyidagi 
oddiy usullari bor: 
Doimiy va o’zgaruvchan qarshiliklarni tekshirish
uchun qo’yidagilarni 
bajarish 
kerak: 
Tashqi 
ko’zdan kechirish, o’zgaruvchan rezistorning 
harakatlanuvchi mexanizmi va uning qismlari holatini tekshirish, belgisi va 
o’lchamlari bo’yicha qarshilikning normal qiymatini aniqlash, ruxsat etilgan 
tarqatma quvvatini, aniqlik sinfini va ommetr bilan qarshilikning haqiqiy 
qiymatini o’lchash hamda nominaldan og’ishini aniqlash, o’zgaruvchan 
rezistorlarda sirg’aluvchan qismi harakatlantirilganda qarshilikning bir tekis 
o’zgarishini baholash.
Barcha tipli kondensatorlarni tekshirish
. Elektr yaroqsizligiga quyidagilar 
kiradi: kondensatorning elektr teshilishi; plastinalarining qisqa tutashuvi, 
dielektrikning eskirishi hisobiga nominal sig’imning ruxsat etilgan qiymatlaridan 
ham katta qiymatga o’zgarishi; kondensator ichiga suv kirishi, o’ta qizib ketishi, 
deformasiyalar; izolyasiyasining buzilishi sababli sizib o’tish tokining oshishi. 
Elektrolitik kodensatorlarda, to’liq yoki qisman sig’imning yuqolishi, 
elektrolitning qurishi natijasida yuzaga keladi. 
Agar tashqi ko’zdan kechirishda mexanik shikastlanishlar aniqlanmasa, 
elektr tekshirish o’tkaziladi. U quyidagilarni o’z ichiga oladi: 
qisqa tutashuvni tekshirish, oyoqlarining butunligini tekshirish, izolyasiya 
qarshiligini tekshirish va sig’imni o’lchash.
Sig’im 



1
12
asbobi bilan o’lchanadi, agar bunday asbob yo’q 
bo’lsa, boshqa usullardan, masalan quyidagilardan foydalanish mumkin: katta 
sig’imli kondensatorlar (sig’imi 1mkf va undan yuqori) ommetr yordamida 
tekshiriladi. Bunda konedensator oyoqlariga ulangan ommetr strelkasi, agar 
kondensator yaroqli bo’lsa asta-sekin o’z boshlang’ich holatiga qaytadi. Agar sizib 
o’tish toki katta bo’lsa, asbobning strelkasi boshlang’ich xolatiga qaytmaydi. 
O’rta sig’imli kondensatorlar (500 pf dan 1mkF gacha), kondensator 
oyoqlariga ketma-ket ulangan telefon va tok manbasi yordamida tekshiriladi. 
Kondensator yaroqli bo’lsa, zanjir ulangan onda, telefonda tiqqillash eshitiladi.
Kichik sig’imli kondensatorlar (500nf gacha), yuqori chastota toklari 
zanjirlarida tekshiriladi. Kondensator antenna va qabul qilgich orasiga ulanadi. 
Agar qabul qilgish balandligi kamaymasa, demak kondensator oyoqlarida uzilish 
yo’q. 
Induktivlik g’altaklarini tekshirish.
Tashqi ko’zdan kechirishda karkasning, 
ekranning, oyoqlarining buzilmaganligiga, g’altakning barcha detallari bir-biri 
bilan ishonchli bog’langanligiga, simlarning ko’zga ko’rib turgan uzilishlari, qisqa 

---

tutashuvlar yo’qligiga izolyasiya qoplamalarining buzilmaganligiga ishonch hosil 
qilinadi. 
Izolyasiyaning, karkasning kuygan, qoraygan joylariga jiddiy e’tibor 
beriladi. 
Induktivlik g’altaklarini elektr tekshirilish - uzilishiga tekshiruv, qisqa 
tutashgan o’ramlarni va g’altaklarning holatini aniqlashdan iborat. Uzilishga 
tekshirish ommetr yordamida bajariladi. Qarshilikning katta bo’lishi uzilish yoki 
bir necha simlarida yomon kontakt borligini anglatadi. Qarshilikning kichik 
bo’lishi simlar aro qisqa tutashuv borligini ko’rsatadi. Oyoqlar qisqa tutashuvida 
qarshilik nolga teng bo’ladi. G’altakning nosozliklarini aniqroq nomoyon qilish 
uchun induktivlik o’lchanadi. G’altakning ishga yaroqliligini oldindan soz bo’lgan 
va uning uchun mo’ljallangan asbobda ham aniqlash mumkin. 
Yarim o’tkazgichli diodlar yaroqliligini tekshirish. 
Yarim o’tkazgichli 
diodlarni tekshirish uchun ularning to’g’ri 
t
R