1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta’lim vazirligi

 
 
111 
oqsillarga muhtojligiga, yashash sharoitini o‘zgarishiga bog‘liq bo‘ladi. 
Translyasiya regulyasiyasi mexanizmini yuksak o‘simliklarda o‘rganish
molekulyar biologiyaning eng muhim vazifalaridan hisoblanadi. 
Iformatsiya faqat DNK adan RNK aga o‘tibgina qolmasdan buning 
teskarisi RNK adan DNK aga ham o‘tishi mumkin. Bu tipdagi translyasiya RNK 
tutuvchi o‘sma hosil qiluvchi viruslarda uchraydi. Ularni tarkibida hujayra virus 
bilan zararlangandan so‘ng virus RNK sini matritsa qilib komplementar DNK 
zanjirini sintezlaydigan ferment topilgan. Natijada, ikki zanjirli RNK-DNK
gibridi, hamda bu o‘z navbatida DNK ga komplementar bo‘lgan ikkinchi DNK 
zanjiri hosil bo‘ladi. Paydo bo‘lgan boshlang‘ich RNK dagi barcha 
informatsiyani o‘zida mujassamlashtirgan ikki zanjirli DNK virus bilan 
zararlangan hujayra xromasomasiga joylashishi mumkin va xavfli o‘smani 
qo‘zg‘atishi mumkin. Qaytalama yokt teskari transkriptazani kashf qilinishi L.A. 
Zilberning rakni paydo bo‘lishida virus-genetik nazariyasini tasdiqlaydi (G. 
Tyomin. RNK napravlyaet sintez DNK. “Priroda”, 1972, № 9. 
Viruslarning irsiy materiali, avvalda aytib o‘tilganidek, RNK yoki DNK 
molekulalarida mujassamlashgandir. Ularning DNK va RNKasi ularning 
strukturasining o‘ziga xosligi bilan ajralib turadi. Umumiy klassifikatsiya: ikki 
zanjirli DNK va RNK, bir zanjirli DNK va RNK, halqali, o‘taspirallashgan 
shakllar uchraydi. 
Viruslarga xos xususiyatlardan yana shuni ko‘rsatish mumkinki, virus 
nuklein kislotalarining birlamchi strukturasi ham o‘ziga xosligi bilan ajralib 
turadi.
6.1. Viruslarning tarkibiy qismlari. 
 
Individual virus zarrasini (virionni) strukturasini ko‘radigan bo‘lsak, virion 
bir molekula DNK yoki bir yoki birnecha molekula RNKdan iborat virus 
genomiga ega 
kapsiddir
(quticha). Nuklein kislotani oqsil bilan hosil qilgan 
kompleksi