1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta’lim vazirligi

ensefalit virusini vakuumda quritib besh yil
saqlash mumkin. 
Lekin
ultrabinafsha nurlar viruslarga salbiy ta’sir etadi, ularni yuqumliligini 
pasaytiradi, ko‘proq muddat ta’sir qilinsa butunlay yo‘qotadi. 1935 yilda 
amerikalik olim Stenli birinchi bo‘lib tamaki mozaikasi virusini 
sof preparati
ni 
olish va viruslarni kimyoviy va fizikaviy usullar bilan tekshirish mumkin 
ekanligini aniqladi. Fizikaviy va kimyoviy usullarni qo‘llanish esa, o‘z navbatida, 
viruslarning hajmi, shakli hamda virus zarrasining molekulyar qurilishi haqida 
ko‘pgana ma’lumotlar berdi. Viruslarga tashqi faktorlarni, kimyoviy, fizikaviy va 
boshqalarni ta’siri, mexanizmi, ketadigan o‘zgarishlar haqidagi ma’lumotlarni 
Metyuzdan 
(.....)
batafsil o‘qish mumkin. 
Viruslarning o‘lchamini aniqlash uchun har xil usullardan foydalaniladi. 
Ulardan biri viruslarni teshiklarining kattaligi, avvaldan ma’lum kallodiy 
pardalari orqali o‘tkazish yo‘li bilan aniqlash bo‘lsa, ikkinchisi - yuqori tezlik 
bilan (bir minutda 30-60 ming marta) aylanuvchi sentrifugalarda, virus zarralarini 
cho‘ktirish yo‘li bilan aniqlashdir. Bir necha ming marta katta qilib ko‘rsatish 
qobiliyatiga ega, elektron mikroskopning kashf etilishi, virus zarrasining kattaligi, 
formasi va nozik qismlarini ko‘rish va virus zarrasining tashkil topishi haqida 
ma’lumot olish imkonini berdi. 
Agar viruslar murakkabliligiga qarab, bir qatorga joylashtirilsa, ular jonsiz 
organik materiya bilan jonli bir hujayrali organizmlar orasidagi bo‘sh joyni 
egallaydi. Bu qatorda, oddiy va murakkab viruslar bilan birga, xlamidozoolar 
ham turadi. Xlamidazoolarda, xuddi hujayrali organizmlardagi kabi, nuklein 
kislotaning ikkala tipi uchraydi, bu guruhning eng oxirida rikketsiy turadi. 
Rikketsiylar viruslar bilan bakteriyalar orasida turuvchi organizmlardir. Ular 
sintetik apparatlarining yo‘qligi va hujayrada parazitlik qilishi bilan viruslarga 

---