Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номли ўзбекистон

Маъмурий ҳуқуқ тизими
асосан иккига бўлинади: 
А)
Умумий қисм – давлат бошқарувининг барча соҳаларини қамраб олувчи нормаларни ўз 
ичига олади. Маъмурий ҳуқуқнинг умумий қисми таркибида қуйидаги нормалар ажралиб туради: 

давлат бошқаруви хусуиятларини белгилаовчи ҳамда давлат бошқаруви тамойилларини 
мустаҳкамловчи нормалар; 

давлат бошқарув органларининг ҳуқуқий мақомини, фаолиятининг шаклини белгиловчи 
нормалар; 

давлат хизматини тартибга солувчи нормалар; 

бошқарилувчи объектларнинг мақомини белгиловчи нормалар; 

жамоат ташкилотларининг ҳуқуқий мақомини тўғрисидаги нормалар; 

фуқароларнинг ҳуқуқий мақомини тўғрисидаги нормалар; 

давлат бошқарувида ишонтириш ва мажбурлаш чоралари тўғрисидаги нормалар; 

давлат бошқарувида қонунчиликни таъминлаш усули тўғрисидаги нормалар. 
8
Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгашининг Ахборотномаси. 1992. 3-сон. 146-м. 
9
Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгашининг Ахборотномаси. 1993. 9-сон. 320-м. 
10
Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Ахборотномаси. 2003 . 1-сон. 140-м. 

---

28 
Б)
Махсус қисм-маълум бир соҳада ҳаракат қилувчи нормаларни ўз ичига олиб 
қуйидагилардан иборат: 

режалаштириш, молия, банк-кредит, солиқ, ҳисоб-китоб соҳаларидаги ва тармоқлараро 
фаолиятнинг бошқа соҳаларидаги давлат бошқарувини тартибга солувчи нормалар; 

халқ хўжалиги, ижтимоий-маданий қурилиш ва маъмурий –сиёсий фаолият соҳасидаги 
давлат бошқарувини тартибга солувчи нормалар.
3-§. Маъмурий-ҳуқуқий нормалар ва муносабатлар 
Маъмурий-ҳуқуқий нормалар
– давлат бошқаруви соҳасида давлат бошқаруви органлари, 
давлат хизматчилари, шунингдек корхона, муассаса, ташкилотлар, меҳнат жамоалари ва 
фуқароларнинг қонунчилик билан рухсат этилган юриш туриш чегарасини белгилаб беради.
Лозим тарздаги хулқ-атвор қайси ҳаракатларни содир этиш мумкин (рухсат этиладиган хатти-
ҳаракатлар), қайсиларидан ўзни тийиш керак (тақиқлар), қайсиларини бажариш зарур 
(кўрсатмалар) эканлигини кўрсатишни тақазо этади. Инсон хулқ-атворларига бошқарув таъсирини 
кўрсатишнинг моҳияти ана шунда намоён бўлади. 
Бунда маъмурий-ҳуқуқий нормаларнинг муҳим хусусиятига эътиборни қаратиш керак. Ушбу 
нормалар, аввало, ижро этувчи ҳокимият (давлат бошқаруви) субъектларига қаратилган мажбурий 
хулқ-атвор қоидаларига эга. 
Шунга қарамай, уларнинг бошқарув таъсири остида юзага келадиган ҳуқуқий муносабатлар 
ҳар қандай ҳуқуқий муносабатларга хос бўлган бундай муносабатлар иштирокчиларининг бурч ва 
ҳуқуқлари мослиги, уларнинг ҳокимият иродаси қаратилган шахслар манфаатларини таъминлашга 
йўналганлиги каби сифатлардан маҳрум бўлмайди. Ҳуқуқий норма таъсирида юзага келган 
субъектларнинг ўзаро ҳуқуқ ва мажбуриятлари маъмурий-ҳуқуқий муносабатларни келтириб 
чиқаради.