Ozbekiston respublikasi oliy va

21
avtomobilda sarf qilingan vaqt.
2. Taqqoslanuvchi miqdorlar. va
72 
90
3. Tenglama tuzish. — ------- — 
=
1
x
x + 2l
72 
90
4. Tenglamani y e c h is h .------------- — =
1
x
x + 21
72(x + 21) - 90x =
x2
+ 
2lx
x2 + 2 l x ~ 72x+ 90 x -
1512 = 0 
x
2
+ 39x - 1512 = 0
-3 9 ± л/1521 -ь 4 1512 
-3 9 ± 87
Xl’2 = --------------
2
--------------= - l —
x=24 
km/s
paraxod tezligi, x=45 
krn/s,
avtomobil tezligi. 
T e k s h i r i s h : 24 
45 = 24 45.
72 
90
“
| = 1; 72• 4 5 -9 0 • 24 = 24• 45
4- m asala.K otlovan qazish uchun ikkita ekskavator ishga solindi.
I ekskavator soatiga II ekskavatorga qaraganda 40 kub m ortiq tuproq oladi.
229

---

I ekskavator 16 soat, II ekskavator 24 soat ishladi. Shu vaqt ichida ikkala 
ekskavatorda 8640 kub. m tuproq qazib olindi. Har qaysi ekskavator soatiga 
necha kub metr tuproq olgan?
Y e c h i s h .
1. Belgilashlar. Agar I ekskavator soatda x kub m etr tuproq qaziydi 
desak, u holda II ekskavator (x-40) kub metr tuproq qaziydi. I ekskavatorning
16 soatdagi qazigan tuprog’i 16x, II ekskavatorning 24 soatda qazigan tuprog'i 
24(x-40) bo’ladi.
2. Taqqoslanadigan miqdorlar. 16x va 24 (x-40)
3. Tenglama tuzish. 16x+24 (x~40)=8640.
4. Tenglamani yechish. 16x+24x-96O=8(}40. 40x=9600, x=240 kub metr
- I ekskavatorchining I soatda qazigan tjuprog'i. x-40=240-40=200 kub 
metr, II ekskavatorning 1 soat qazigan tuprog'i.
5. Tekshirish. 16 240+24 200=8640, 
8640=8640.
5-masala.
Teplovoz m a’lum vaqt ichida 325 km masofosani o ‘tishi
kerak, shu yo‘lning 
qismini o‘tgandan keyin u 24 minut ushlanib qoldi.
lo
Keyin m uddatida manzilga yetib borish u c h i^ tezligini soatiga 10 km 
oshirdi. Teplovozning tezligini toping?
Javobi:
75 
к m/s.
6-masala.
Tomonlari 12 m va 10 m bo‘lgan to ‘rtburchak shakldagi 
maydon o‘rtasiga chetlari maydon chetlaridan bir xil masofada yotadigan 
va yuzi 
8
m2 ga teng bo'lgan gulxona ajratish kerak. Gulxonaning cheti 
maydon chetidan qanday masofada yotishi kerak?
Javobi:
4 m oraliqdagi masofa.