Namangan davlat universiteti tabiiy fanlar va geografiya fakulteti 5420100-biologiya yo’nalishi 4-bosqich talabasi

XULOSA...……………………………………………………………………….56 

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI.........................................58

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

 

6 

 

KIRISH 

Mavzuning 

dolzarbligi. 

Markaziy 

Osiyo 

hududi 

qadimda 

turli 

mamlakatlardan  o’tgan  hayvonlarning  makoni  bo’lgan.  Shunga  ko’ra 

O’zbekistonda  Yevropa  va  Markaziy  Osiyo  uchun  xarakterli  bo’lgan 

hayvonlarning turlari bilan bir qatorda bizga Afrika va Hindistondan o’tib qolgan 

hayvonlar ham uchraydi. Hozirgi kunda yer yuzidagi barcha landshaftlar bevosita 

yoki bilvosita inson faoliyatiga uchragan. Hayvonlar, ayniqsa tabiiy landshaftlarda 

asosiy  bioindikatsion  rolga  ega  qushlarni  faunasi  va  aholisini  o`rganishga  katta 

e`tibor  berilmoqda.  Tabiiy  landshaftda  qushlarning  roli  juda  sezilarli.  Qushlar 

tog’lar,  bog`lar  va  o`rmonlarni,  o`tloq  va  qishloq  xo`jalik  maydonlarini  zararli 

hasharot  va  kemiruvchilardan  himoyalaydi,  begona  o`tlar  urug`larni  yo`qotadilar, 

daraxt  va  butalarning  tarqalishiga  moyillik  qiladilar,  tuproqni  o`g’itlaydilar. 

Bularga  chittak,  moyqut,  dumparast,  kurkunak,  shaqshaq,  zarg’aldoq,  kakku,  ola 

qizilishton, ko`k qarg’a, miqqiy, soch, kuykunak, baliqchi kabi qator qushlar misol 

bo`ladi. Soch yoki ola chug’urchiqning bitta koloniyasi R. N. Meklenburtsevning 

ma`lumotiga  ko`ra, O`rta  Osiyoda  bir  oy  mobaynida  ko`payish  vaqtida  100  ming 

dona chigirtkani qiradi. 

O’zbekistonning katta qismi, ya’ni yurtimiz maydonining 85 foizini cho’l va 

yarim cho’llar tashkil etadi. Ular sharqda va janubi-sharqda umumiy hududning 15 

foizini  band  etgan  Tyonshon  va  Hisor-Oloy  tog’  tizmalariga  tutashib  ketadi. 

Mazkur hududlar jonivorlarning yashashi, ko’payishi hamda qishlashi uchun juda 

qulay makon sanaladi. O’zbekiston ornitofaunasi turlarga juda boy bo’lib, hozirgi 

kunda 432 turni o’ziga birlashtiradi. 

Namangan  viloyatining  yirtqich  qushlari    ornitofaunasi  -  uning  tur  tarkibi, 

tarqalishi,  ekologiyasining  o`ziga  xosligi  yetarlicha  o`rganilmagan.  Ushbu 

muammo zamonaviy ornitologiya uchun dolzarb muammo hisoblanadi. Shu nuqtai 

nazardan  Namangan  viloyatida  tarqalgan  qushlar  biologiyasi  hamda  ekologik 

xususiyatlarini o’rganish mavzuni dolzarbligini belgilab beradi.  

---

 

 

7