O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi o’rta maxsus kasb-hunar ta’limi markazi

NAZORAT SAVOLLARI: 
 
1.
Fotoelektron relening ishlash risipi?
2.
O’zgarmas tok relesining ishlash prisipi? 
3.
Elektromexanik rele ning ishlash prisipi? 
4.
 
Rele haqida umumiy tushuncha bering?
 
5. Kuchaytirgichlarning turlarini ayting? 
6. Magnitli kuchaytirgichning ishlash usuli nimafa asoslangan? 
7. Elektronli relening asosiy elementi nima? 
8. Elekrtomashinali kushaytirgich necha pog’onada kuchaytiradi? 
9. Qanaqa vaqt releleri bor? 
10. Kuchaytirish koeffitsienti qanday topiladi?
 
 
 
 
 

---

163 
VIII-bob. PNEVMATIK O`CHLASH ASBOBLARI TO`G’RISIDA 
UMUMIY MA`LUMOT. 
Kimyo, neftni qayta ishlash, gaz va oziq - ovqat sanoati yong'in va portlash 
xavfi bor ishlab chiqarishda pnevmoavtomatika keng qo'llaniladi.
Pnevmatik priborlar elementli va blok - modul prinsipi asosida tuziladi. Ushbu 
prinsip 
USEPPA 
(universal'naya 
sistema 
elementov 
promqshlennoy 
pnevmoavtomatiki) sistemasini yaratishga imkon yaratdi.
Ushbu sistema elementlari asosida chiqariladigan pnevmatik asboblar avtomatik 
kontrol' va avtomatik rostlash sitemalarida qo'llaniladi.
USEPPA sistemasi bir nechta standart elementlardan tuzilgan. Har bir element 
alohida operatsiyani bajaradi. Bu sistemaga taqqoslash elementi, rele, quvvat 
kuchaytirgich, zadatchiklar, pnevmoknopkalar, tumblerlar, pnevmoqarshiliklar, 
o'chirib yoqgich va boshqalar. USEPPA elementlari asosida uzluksiz rostlagichlar, 
optimizatorlar, hisoblash qurilmalari, o'lchash priborlar, boshqarish paneli 
chiqarilmoqda. 
GOST 9468-60 va GOST 13053-67 asosida pnevmatik asboblar va qurilmalar 
quyidagi kirish va chiqish signallariga ega bo'lishi kerak: 
1. Kirish va chiqish anolog signallarning ishchi diapozoni 0,2 - kgk/
2
cm
;
2. Diskret kirish va chiqish signallar uchun "0" va "1" kod qabul qilingan.
3. Diskret signal "0" - 0 - 0,1 kgk/
2
cm
; 
4. Pnevmomanba bosimi 1,4- 0,14 kgk/
2
cm
; 
5. Ijro etuvchi mexanizmlar privodlari uchun pnevmomanba bosimi 1,4; 2,5; 4 
va 6 kgk/ 
2
cm
. 
Pnevmoavtomatik sistemalar yaratishda yuqorida ko'rib o'tilganlardan tashqari 
har xil texnologik kattaliklar datchiklari va o'zgartgichlari, elektropnevmatik va 
pnevmoelektrik o'zgartkichlar va pnevmatik ijro etuvchi mexanizmlardan ham 
foydalaniladi.
Pnevmoavtomatik sistemalardaelementlarni ulash uchun misli va alyumilli 
trubalar ishlatiladi. Polietilenli va polivinilxloridli trubalar ham keng qo'llaniladi.