Mavzu: kasallik qo'ZG'atuvchi bir hujayralilar. Mundarija. Kirish

7
Biologiya. Bolshoy entsiklopedicheskiy slovar. Nauchnoe izdatelstvo "Bolshaya Rossiyskaya entsiklopediya". M. 1998.
8
Burdelev T.E. i dr. Osnovo’ veterinarii. Uchebnik. M.,1978.
9
Genis D.E. Meditsinskaya parazitologiya. M. 1991. 

---

14 
5-rasm 
Respublikamizda bezgak kasalligi ayniqsa, Tojikiston bilan chegaradosh bo'lgan 
Surxandaryo viloyatining Sariosiyo va Uzun tumanlarida odamlarda tez-tez
uchrab turadi. Bezgak kasalligi Respublikamizga asosan Tojikiston va Afg
’
oniston 
orqali kirib kelish xavfi katta. Bezgakning kasallik manbai bemor va bezgak
chivini hisoblanadi. Bezgak kasalligini qo'zg'atuvchisi odam organizmida bo'lib, 
kasallik belgilarini qo
’
zg
’
atmasligi mumkin. Kasallik to
’
satdan boshlanadi, bemorni
isitma tutadi, junjiydi, qaltiraydi, keyin qaltirash bosilib, harorat ko
’
tariladi
bemor qizarib ketadi, nafas olishi qiyinlashadi, halloslaydi va boshi qattiq
og
’
riydi. Isitma bir necha soat tutadi. So'ngra harorat tez pasayib, bir maromga 
tushadi. Shu payt bemor qattiq terlaydi, ertasiga o'zini sog'lom his qiladi. Keyin yana 
isitma tutadi. Isitma tutayotgan bemorning qoni tekshirilganda, bezgak
plazmodiylarini topish mumkin. Bezgak tutavergach, plazmodiylar qizil qon
tanachalarini parchalashi sababli bemor kamqon bo
’
lib qoladi, talog
’
i va jigari
kattalashadi, oq qon tanachalari ancha kamayadi. Bezgak davolanmay, kasallik 
uzoq dovom etganda bemorning tinkasi qurib, mehnat qobilyati susayadi, bolalar
o
’
sish va rivojlanishdan orqada qoladi. Odamlarni chivin chaqishidan saqlash

---

15 
uchun badanga chivinga qarshi kremlarni surish, yozda pashshaxonalardan
foydalanish lozim. Kasallangan bemorlar esa delagin, primaxin, xinin kabi
preparatlar bilan davolanadi. Gambuziya balig
’
idan foydalaniladi. Suvda bezgak
chivinlarining tuxumi, lichinkasi va g
’
umbaklarini yo
’
qotish uchun deltafos, fyuri, 
baeteks, nureel-D va boshqa insektitsidlar ishlatiladi. 
11
Piroplazmidalar (Piroplasmida) kenja turkumi vakillari sutemizuvchilarning 
qonida parazitlik qiladi. Bu kenja turkum vakillarining rivojlanishi ham 2 ta 
xo
’
jayinda, ya'ni asosiy xo
’
jayinlari qon so
’
ruvchi yaylov kanalari va oraliq 
xo
’
jayinlari-turli uy va yovvoyi sutemizuvchilarda o
’
tadi. Bu kenja turkumga 170 dan 
ortiq tur kiradi. 
12
 
10
Biologiya. Bolshoy entsiklopedicheskiy slovar. Nauchnoe izdatelstvo "Bolshaya Rossiyskaya entsiklopediya". M. 
1998.
11
Burdelev T.E. i dr. Osnovo’ veterinarii. Uchebnik. M.,1978.
12
Genis D.E. Meditsinskaya parazitologiya. M. 1991. 

---

16