Chirchiq davlat pedagogika instituti shukurullo mardonov umida zokirova

7.2. Asardagi asosiy g‘oya 
Darxaqiqat, Abdulla Avloniy tarbiyadagi asosiy g‘oya, bu bizlar 
uchun: “Yo hayot, yo mamot, yo najot, yo halokat, yo saodat - yo 
falokat masalasidir” deya mushohada qilishi, uning tarbiya sohasida juda 
katta va keng bilimga ega ekanligi, komil insonni tarbiyalashda ta’lim-
tarbiyaning har bir yo‘nalishiga e’tibor berish kerakligini, ong va 
tafakkurni, ilmiy dunyoqarashni shakllantirishda tarbiya katta rol 
 

---

115 
o‘ynashini mohirona ifodalai bilishi, tahsinga loyiqdir. Bu g‘oya o‘z 
navbatida 
yosh 
avlodni 
vatanparvarlik, 
el-yurtga 
sadoqat, 
insonparvarlik, odamiylik, olijanoblilik, mehnatsevarlik, iffatli, mehr-
oqibatli, intizomli, adolatparvar, millat g‘ururini e’zozlovchi, ulug‘ 
ajdodlarimiz an’analari va ilmiy meroslarini ko‘z-qorachig‘iday asrash, 
axloqi pok inson bo‘lib etishish borasidagi asosiy mezon hisoblanadi. 
Birinchi prezident Islom Karimovning “Men Abdulla Avloniyning 
“Tarbiya biz uchun “Yo hayot yo mamot, yo najot - yo halokat, saodat - 
yo falokat masalasidir” - degan fikrini ko‘p mushohoda qilaman. Buyuk 
ma’rifatparvarning bu so‘zlari asrimiz boshida millatimiz uchun
qanchalar muhim va dolzarb bo‘lgan bo‘lsa, hozirgi kunda biz uchun 
ham shunchalik, balki undan xam ko‘ra muhim va dolzarbdir. Chunki 
ta’lim-tarbiya - ong mahsuli, lekin ayni vaktda ong darajasi va uning 
rivojini xam belgilaydigan omildir. Binobarin, ta’lim-tarbiya tizimini 
o‘zgartirmasdan turib ongni o‘zgartirib bo‘lmaydi. Ongni, tafakkurni 
o‘zgartirmasdan turib esa biz ko‘zlagan oliy maqsad - ozod va obod 
jamiyatni barpo etib bo‘lmaydi. 
Ko‘rib turganimizdek bularning barchasi bir-biri bilan zanjir kabi 
chambarchas bog‘lik masalalardir”
1
, - deya ilgari surgan fikr va 
muloxazalari Abdulla Avloniy ijodiga berilgan katta bahodir. Tarbiya 
xususiy ish emas, milliy, ijtimoiy ishdir. Har bir xalqning taraqqiy 
qilishi, davlatlarning qudratli bo‘lishi avlodlar tarbiyasiga ko‘p jihatdan 
bog‘liq, shu bois A.Avloniy bola tarbiyasiga katta e’tibor bilan qarab, 
o‘zbek ziyolilar orasida birinchi bo‘lib, ta’lim-tarbiya haqidagi 
ta’limotni, tarbiya yo‘nalishlarini ishlab chiqib, hayotga tatbiq etdi.