12
odamlar ongida ma’naviy va axloqiy qadriyatlarni rivojlantirmay hamda
mustahkamlamay turib qz istiqbolini tasavvur eta olmaydi».
1
Har qanday jamiyat taraqqiyotining asosiy kuchi ma’naviyat va ma’rifatdadir.
Ma’naviy barkamollikni tarbiyalashda Vatan tarixi muhim omildir. «Ma’naviyat, -
deb yozadi Islom Karimov, - qz xalqining tarixini, uning madaniyati va vazifalarini
chuqur bilish va tushunib etishga suyangandagina qudratli kuchga aylanadi»
2
,
«...tug‘ilib qsgan yurtida
qzini boshqalardan kam sezmay, boshini baland kqtarib
yurishi uchun insonga, albatta, tarixiy xotira kerak... Tarixiy xotirasi bor inson -
irodali inson»
3
.
Insonda tarixiy xotira o‘z Vatani tarixini, o‘z xalqi, ajdodlari tarixini bilish orqali
shakllanadi. Yaqin o‘tmishda mustamlakachilar, totalitar tuzum mutasaddilari
ko‘pgina xalqlarni, jumladan, o‘zbek xalqini o‘z tarixidan judo qilish, ularni qz
qtmishiga
loqaydlik bilan qaraydigan, nasl-nasabini eslolmaydigan manqurtlarga
aylantirish siyosatini yuritdi, amaliyotda esa xalqimiz tashqi dunyodan butunlay uzib
qqyildi, uning bir necha ming yillik boy tarixi soxtalashtirildi, uni yoshlarga qqitish
va qrgatishga izn berilmadi.
Mustaqillik sharofati bilan Vatanimiz tarixi qz qrnini topdi, barcha qquv
maskanlarida talaba-qquvchilarga Vatan tarixini qqitish davlat siyosati darajasiga
kqtarildi, Vatan tarixini qqitish yqlga qqyildi. Vatanimiz tarixi millatning,
yoshlarning haqiqiy tarbiyachisiga aylanmoqda. Bu borada Prezident Islom
Karimovning «Tarixiy xotirasiz barkamol kishi bqlmaganidek,
qz tarixini bilmagan
xalqning kelajagi ham bqlmaydi», «Tarix - xalq ma’naviyatining asosidir», «Tarixiy
xotirasiz kelajak yqq», «Qzlikni anglash tarixni bilishdan boshlanadi», «Inson uchun
tarixdan judo bqlish - hayotdan judo bqlish demakdir»
4
degan ifodali sqzlari va
kqrsatmalari dasturilamal bqlib xizmat qilmoqda. Tarix talaba-qquvchilarda olam
yagona va yaxlit, O‘zbekiston uning ajralmas bir qismi, olamda sodir bqladigan
voqea, hodisalar umumiy va qzaro bog‘lanishda, uzluksiz harakatda ekanligi
tqg‘risida tqg‘ri tasavvur, tushunchalarni shakllantiradi.
Qz qtmishini, ajdodlari tarixini yaxshi bilgan insonning irodasi kuchli bo’ladi, uni
har xil aqidalar girdobiga tushishdan saqlaydi. Qtmishni bilgan, tarix saboqlarini
anglab etgan inson hozirgi zamonni yaxshi tushunadi, kelajakni tqg‘ri tasavvur etadi.
Muxtasar aytganda, Vatan tarixi talaba-qquvchilarda
xalqning qtmishi, hozirgi
zamoni va kelajagi yagona tarixiy jarayon degan tushunchani shakllantiradi. Bu qz
navbatida yoshlarni tarixiy jarayonlarning oddiy kuzatuvchisi bqlib qolishdan
saqlaydi, ularni olg‘a intilishga, taraqqiyotga kqmaklashishga undaydi.
1
Каримов И.А. Ўзбекистон XXI аср бўсағасида: хавфсизликка таҳдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт
кафолатлари. Т.: Ўзбекистон, 1997, 137-бет.
2
Каримов И.А. Ўзбекистоннинг ўз истиқлол ва тараққиёт йўли. Т.: Ўзбекистон, 1992, 71-бет.
3
Каримов И.А. Тарихий хотирасиз келажак йўқ. Т., Шарқ, 1998, 8-9-бетлар.
4
Қаранг: Каримов И.А. Ўзбекистоннинг ўз истиқлол ва тараққиёт йўли. Т., Ўзбекистон, 1992, 71-бет; Тарихий
хотирасиз келажак йўқ. Т., Шарқ, 1998, 10,21-бетлар.
13
O‘zbekiston tarixi talaba-qquvchilarga bugungi kunda mamlakatimizda amalga
oshiralayotgan demokratik islohotlarning mohiyati va natijalarini, milliy, huquqiy
davlatchilikni barpo etish, demokratik, fuqarolik jamiyat qurish, ijtimoiy yqnaltirilgan
bozor iqtisodiyotini shakllantirish jarayonlarini qrgatadi. Bu qz navbatida yoshlarda
ilmiy dunyoqarashni, siyosiy
madaniyatni tarbiyalaydi, jamiyatda qz qrnini tqg‘ri
belgilashga kqmaklashadi.
Xalqimizning buyukligi, kuchi, uning boy ma’naviy merosga ega ekanligi bilan
belgilanadi. Xalqimizning ma’naviy poydevori juda qadimiy va mustahkam.
Ajdodlarimiz etishtirib bergan qnlab, yuzlab jahonga mashhur olimu-ulamolar,
me’moru-binokorlar, naqqoshlar, zargarlar, hunarmandlar, davlat arboblari, xalq
qahramonlari hayoti, dunyoda birinchilar qatorida bunyod etilgan ilm va ta’lim
maskanlari faoliyati talaba-qquvchilar uchun katta ibrat maktabi, tarix sabog‘idir.
Kelajak uchun intilayotgan yoshlar uchun bu boy ma’naviy
meros mustahkam
tayanchdir. Uning zaminida tinimsiz va mashaqqatli mehnat, har qanday tqsiqlarni
engish, ilmga va ziyoga intilish kabi xislatlar yotadi. Bunday xislatlar Vatan tarixini
qqitish orqali yoshlarga singdiriladi.
Vatan tarixi xalqimizning asrlar davomida kqpgina xalq, elatlar bilan ahl, hamjihat
bqlib yashaganligidan, yurtimizda turli diniy e’tiqodlar erkinligi va inoqligi
bqlganligidan guvohlik beradi. Bu mustaqil O‘zbekistonda yashovchi turli dinlarga
e’tiqod qiluvchi 120 dan ortiq millat va elatlar qrtasida tinchlik, milliy totuvlik,
birodarlikni yanada mustahkamlashga xizmat qiluvchi tarixiy saboqdir.
Kelajagi buyuk davlat qurayotgan bugungi avlodlar uchun qzbek davlatchiligi
tarixi, ming yillar davomida shakllanib, takomillashib
kelgan siyosiy-huquqiy
institutlar,
qonun-qoidalar
tajribasi
O‘zbekistonning mustaqilligini yanada
mustahkamlash, huquqiy davlat, demokratik jamiyat qurishda mustahkam tayanch va
madadkordir. Tarixiy xotira, ajdodlarimiz qoldirgan boy ma’naviy merosni egallash
talaba-qquvchilarda halollik, odillik, rostgqylik, mehr-oqibat, mehnatsevarlik, ilmga
intilish kabi insoniy fazilatlarni shakllantirishga kqmaklashadi.
Vatan tarixi yoshlarda jamiyatda ertaroq mustaqil faoliyat yuritish, qz qobiliyatini
tqlaroq ochish va hayotga tatbiq etish sifatlarini shakllantiradi, Vatan,
xalq taqdiri
uchun mas’uliyatni qz zimmasiga olish kabi yuksak ma’naviy burchni tarbiyalaydi,
milliy g‘oya bilan qurollantiradi.
Shu boisdan Vatan tarixini har tomonlama, chuqur qrganish muhim ahamiyatga
molik vazifadir. Mamlakatimizda mustaqillik sharofati tufayli bog‘chalardan tortib
Oliy qquv yurtlarigacha bqlgan ta’lim-tarbiya tizimlarida O‘zbekiston tarixi fanini
qqitishga davlat darajasiga kqtarilgan vazifa sifatida katta e’tibor berilmoqda,
g‘amxqrlik qilinmoqda. «Tarix millatning haqiqiy tarbiyachisiga aylanib bormoqda.