Abdulla sher axloqshunoslik

1 Швейцер А. Культура и этика. М ., «Прогресс», 1973. С. 314 — 315.
182
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Har bir shaxs shu tamoyilga amal qilgandagina, u odam va olam bilan 
uyg‘unlikka, yaxlitlikka erishadi.
Shunday qilib, Shvayser olg‘a surgan hayotga eh tiro m axloqiy 
ta lim oti insonni shafqatli, m u ru w atli zot b o ‘lib u m r kechirishga 
chorlaydi. Ayni paytda u zamonaviy insonda ekologik madaniyatning 
vujudga kelishida, umumjahoniy axloqiy muhit etosferaning yaratilishida 
muhim ahamiyatga ega.
Yangi tasavvufchilik yo‘nalishi. Eng yangi davr axloqshunosligida 
tasaw ufiy yo‘nalishning ham o ‘z o ‘rni bor. Lekin bu davrdagi tasaw uf, 
xususan, uning naqshbandiya tariqati zam onga va zamonaviy indus­
trial jam iyat kishisiga yuksak insonparvarlik nuqtayi nazaridan qarash 
g oyalarini ilgari surdi. Unda, shariat va tariqatning mohiyati saqlanib 
q o lg a n h o ld a , in so n g a boM gan e ’ti q o d iy ta la b y a n g ila n d i, 
zamonaviylashtirildi. Ayniqsa, buni biz Turkiyada vujudga kelgan va 
musulmon olamida keng tarqalgan, naqshbandiya tariqatiga asoslangan 
yangi tasavvufchilik oqimi mutafakkirlari ijodida yaqqol ko‘rishimiz 
mumkin. U lar orasida buyuk turk allomasi M uham m ad Zohid Qutqu 
(1897—1980) va uning shogirdi, zam ondoshim iz professor Mahmud 
As’ad J o ‘shonning (1938 — 2001) qarashlari alohida diqqatga sazovor. 
M uhammad Zohid Qutqu besh jildlik «Tasawufiy axloq« deb nomlangan 
fundamental asarida boshqa axloqiy masalalar bilan birga jo ‘mardlik 
tu s h u n c h a sin i, J o ‘shon esa o ‘z a sa rla rid a nafs va uni yengish 
m uam m olarini o'rtaga tashlaydilar.
Ularning asarlarida, inson hayoti oliy qadriyat ekani ta ’kidlangani 
holda, o'zganing hayotini o ‘zingnikidan oliyroq qadriyat deb qarash 
g oyasi ilgari suriladi. Lekin bu «o'zga» faqat inson bo'lishi shart emas. 
M uham m ad Zohid Qutqu keltirgan m ana bu rivoyatga e ’tibor qiling: