O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulufbek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

Daryo havzasining maydoni
 
(F)
ni aniqlash uchun dastlab, u kartada 
suvayirg‘ich chiziqlari bilan chegaralab olinadi. So‘ng, masshtab hisobga 
olingan holda, planimetr yoki o‘lchov katakchalari (paletka) yordamida 
uning maydoni aniqlanadi. O‘lcham birligi - km
2
. 
Daryo havzasining uzunligi
 
(L
h
)
daryoning quyilish joyidan 
suvayirg‘ich chizig‘ida eng uzoqda joylashgan nuqtagacha bo‘lgan 
masofani tutashtiruvchi to‘g‘ri chiziqning km da aniqlangan uzunligiga 
tengdir. 
Daryo havzasining eng katta (V
max
) va o‘rtacha (V
o‘rt
) kengliklari bir-
biridan farq qiladi. 
Havzaning eng katta kengligi
 
daryo havzasining eng keng joyidan 
havza 
uzunligini 
ifodalaydigan 
chiziqqa 
nisbatan 
o‘tkazilgan 
perpendikulyarning uzunligidan iborat. 
Havzaning o‘rtacha kengligi
esa quyidagi ifoda yordamida hisoblab 
topiladi: 
.
х
рт
L
F


ў
Daryo havzasining simmetriklik darajasi
 
bosh daryoga nisbatan 
aniqlanadi. Uni ifodalash uchun havzaning 
asimmetriya koeffitsiyentidan
 
foydalaniladi. Asimmetriya koeffitsiyenti quyidagi ifoda yordamida 
aniqlanadi: 
,
F
F
F
К
у
ч
а


bu yerda: 
ч
F
- havzaning bosh daryoga nisbatan chap qismida joylashgan 
maydoni, 
у
F
- mos ravishda o‘ng qismida joylashgan maydoni. Ifodadan 
ko‘rinib turibdiki, asimmetriya koeffitsiyenti o‘lcham birligiga ega emas.