O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulufbek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

- tuproq suvlari; 
- grunt suvlari; 
- qatlamlar orasidagi (bosimli) suvlarga 
bo‘linadi.
 
Qayd etish lozimki, 
tuproq suvlari
 
ham,
 
grunt suvlari
ham, 
qatlamlar orasidagi suvlar
ham tog‘ jinslarining g‘ovaklari, yoriqlari 
hamda karst bo‘shliqlarida bo‘lishi mumkin.
 
Yer qobig‘ining yuza qismi yer osti suvlarining joylashishiga qarab 
ikki zonaga - 
aeratsiya 
va 
to‘yinish 
zonalariga bo‘linadi. Aeratsiya 
zonasida tog‘ jinslari g‘ovaklari suv bilan to‘la qoplanmagan bo‘lib, u 
yerda atmosfera havosi ham mavjud bo‘ladi. To‘yinish zonasida esa tuproq 
va tog‘ jinslari bo‘shliqlari suv bilan to‘lgan bo‘ladi. 
Yer yuzasiga yaqin bo‘lgan tuproq qatlamida joylashgan va odatda, 
mavsumiy ravishda bo‘ladigan suvlar 
tuproq suvlari
deb ataladi. Bunday 
suvlarning asosiy manbai yog‘in-sochin hamda atmosferadagi namlikdir. 
Shuning uchun ham ular yilning namlik ko‘p bo‘lgan mavsumlaridagina 

---

69 
hosil bo‘ladi. Tuproq suvlari boshqa yer osti suvlariga qaraganda 
anchagina yuqorida joylashgan va ulardan suvsiz yoki sal nam qatlam - 
aeratsiya zonasi
bilan ajralgan bo‘ladi. 
Aeratsiya zonasi yer osti suvlarini yer yuzasidan pastki qatlamlarga 
va pastki qatlamlardan yer yuzasiga bug‘ shaklida o‘tkazib turadi. 
Tuproq suvlaridan pastda joylashgan suv qatlami 
grunt suvlari
deb 
nomlanadi. Grunt suvlari suv o‘tkazmaydigan qatlamning ustida yig‘iladi 
va odatda, qum hamda shag‘al qatlami orasida sizib yuradi. Bu yerga yer 
yuzasidan yomg‘ir, qor va daryo suvlari sizib o‘tadi. Chunki grunt 
suvlarining ustida suv o‘tkazmaydigan qatlam bo‘lmaydi. Grunt suvlari 
faqat og‘irlik kuchi ta’siri ostida sizib, harakatga keladi, ular bosim 
kuchiga ega emas.
 
Odatda, quduq suvi grunt suvlari qatlamidan hosil bo‘ladi. Tabiiy 
sharoitda, yer po‘sti qatlamlarining geologik tuzilishiga bog‘liq holda, 
bunday yer osti suvlari