O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro oziq – ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti s. Astanov

 
14-§. NURLANISHNING KVANT NAZARIYASI
14.1. Issiqlik nurlanishning kvant nazariyasi 
PLANK MAKS KARL
ERNET 
 
LYUDVIG 
(1858-1957). 
Nemis fizigi. 
1879-yilda 
falsafa 
fanlari 
doktori 
unvoniga 
sazovor 
bo’ladi. 
Ilmiy 
ishlari 
termodinamika 
qonunlarini 
o’rganishga 
bag’ishlangan. 
1900-yilda 
yorug’likning 
kvant nazariyasiga asos soladi 
va kvant energiyasi tebranish 
chastotasiga 
to’g’ri 
proporsionalligini ko’rsatadi. 
1900-yil 14 dekabrda nemis 
fiziklar jamiyatida nazariy 
jihatdan jismlarning nurlanish 
qonunini isbotlaydi va kvant 
nazariyasiga asos soladi. 1918 
yilda 
Nobel 
mukofotiga 
sazovor bo’ladi. 1905-yilda 
Plankning kvant nazariyasiga 
asoslanib Eynshteyn fanga 
foton tushunchasini kiritadi. 
1906-yilda nisbiyat nazariyasi 
tushunchasini 
kiritishga 
harakat qilgan. 1887-yilda 
ximiyaviy 
tengliklar 
qonuniyatini bergan.
Reley-Jins tenglamasi asosida Kirxgof 
funksiyasining 
tajribada 
olingan 
Stefan-
Bolsman va Vin qonunlari bilan o’zaro 
mutanosiblikda 
bo’lmaganligi, jismlarning 
nurlanish qonuniyatlari klassik fizika qonuniga 
bo’ysunmasligini ko’rsatish mumkin. Bu 
hodisani tushuntirish uchun nemis olimi Maks 
Plank quyidagi gipotezani ilgari surdi.
Jismning nurlanish energiyasi klassik 
fizikada 
tasavvur 
qilinganidek, 
uzluksiz 
bo’lmay, tebranish chastotasi 
v
ga proporsional 
E
energiyali kvantlardan, ya’ni alohida 
energiyali ulush (porsiya) lardan iboratdir: 
E = 
h 
· 
v
(14.1) 
bu yerda: h=6,62·10
-34
J·s – Plank 
doimiysi. U nurlanish energiyasi qancha 
miqdorda sakrab o’zgarishini ko’rsatadi.