Agrokimyo va tuproqshunoslik

 
1 - rasm. Suv eroziyasi tufayli shakllangan dara .www.artphotoclub.com 

---

37 
Neytral muhitda vodorod va gidroksil ionlarining konsentratsiyasi o‘zaro teng, 
ya’ni rN=ON=7,0 bo‘ladi. rNning qiymati 7 dan kichik bo‘lsa, muhitning 
nordonligini, 7 dan katta bo‘lsa, aksincha, ishqoriyligini bildiradi. 
Eritmaning rN ko‘rsatkichi undagi barcha kislota, tuzlar va asoslarning 
dissotsiatsiyasi yoki gidrolizi tufayli hosil bo‘lgan vodorod ionlarining umumiy 
konsentratsiyasini ifodalaydi. 
Tabiiy suvlarning rN ko‘rsatkichi unda erigan karbonat angidridning umumiy 
miqdoriga bog‘liq. Suvda erigan SO2 kuchsiz va beqaror karbonat kislotani (N
2
SO
3
) 
hosil qiladi. Karbonat kislotaning dissotsiatsiyasi (N+ va NSO3-) muhitning 
nordonligini oshiradi. 
Havoda karbonat angidridning miqdori 0,03% ga teng. Suvda u o‘nlab va yuzlab 
marta ko‘p erigan bo‘ladi. Karbonat kislota muhitning rN ko‘rsatkichini pasaytiradi, 
ya’ni uning nordonligini oshiradi. Nordon suvlar karbonatli birikmalarni eritadi va 
silikat asoslarini siqib chiqaradi. 
Kimyoviy nurash bo‘shoq vulkan tuflarida jadal kechadi. Bunda ularning 
orasiga agresssiv suv kirib borishi uchun yuqori darajadagi g‘ovakligi va 
kirituvchanligi muhim ahamiyatga ega. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2 - rasm. Tufogen jinslarning kimyoviy nurashi.
Organik birikmalar organik kislotalardan, gumus moddalari va kerogendan 
iborat bo‘ladi. 
Kimyoviy nurash ta’sirida nurash qobig‘i rivojlanadi. Uning qalinligi bir necha 
sm dan 100 m gacha boradi. Tropik va subtropiklarda nurash qobig‘i ancha qalin 
bo‘ladi (Janubiy Amerika, Afrika, Avstraliya, Osiyo).