Agrokimyo va tuproqshunoslik

Klassifikatsiyasi.
O‘rta o‘siyoning gidromorf tuproqlari, avvalo zonalar 
bo‘yicha joylashishiga qarab: cho‘l zonasining gidromof tuproqlariga va bo‘z 
tuproqlar zonasining gidromorf tuproqlarga ajraladi. Namlanish sharoitiga qarab, har 
ikkala zonadagi tuproqlar allyuvial tuproqlarga vasaz rejimdagi tuproqlarga 
bo‘linadi.
Yuqorida aytib o‘tilgan har bir gruppa doirasidagi o‘tloqi, botqoq va 
sho‘rxoklar tipi va botqoq va o‘tloqi, o‘tloqi, sho‘rxok hamda sho‘rxok o‘tloqi 
tuproqlar tipchasiga ajratiladi.
O‘tloqi, botqoq – o‘tloqi va botqoq tuproqlar sho‘rlanish darajasiga qarab: 
sho‘rlanmagan, kuchsiz sho‘rlangan, o‘rtacha sho‘rlangan va kuchli sho‘rlangan 
tuproqlarga ajratiladi. O‘tloqi tuproqlar orasida bundan tashqari sho‘rtobsimon 
o‘tloqi- tuproqlar ham uchraydi.
Chirindi miqdoriga ko‘ra, o‘tloqi va botqoq o‘tloqi tuproqlar och tusli 
(chirindisi kam) va to‘q tusli (chirindisi ko‘p) tuproqlarga bo‘linadi.
Sug‘oriladigan yerlar alohida gruppaga: sug‘oriladigan o‘tloqi, botqoq o‘tloqi 
va botqoq tuproqlar (sholipoyalarga) ajratilib bular, o‘z navbatida, yangidan 
sug‘orilayotgan va qadimdan sug‘orilib kelayotgan tuproqlarga bo‘linadi. 
Cho‘l zonasining gidromorf tuproqlari.
Cho‘l zonasidagi gidromorf tuproqlar 
daryo vodiylari va deltalariga katta maydonni egallab, ularning ko‘pchilik qismi 
allyuvial namlik rejimdagi tuproqlardir. Zarafshon, Mug‘rob va Tajan daryolarining 
yoyilmalarida saz rejimdagi tuproqlar tarqalgan.
Amudaryo, Sirdaryo, Zarafshon, Artek daryolarning vodiylari va deltalarida, 
Chu daryosining quyi qismidagi anchagina maydonlarda gidromorf tuproqlar 
uchraydi. Qayir- allyuvial , allyuvial-o‘tloqi, to‘qay chimli, allyuvial –o‘tloqi, botqoq 
o‘tloqi, o‘tloqi- botqoq, sho‘rxokli botqoq tuproqlar va sho‘rxoklar cho‘l zonasidagi 
eng ko‘p tarqalgan gidromorf tuproqlardir. 

---

215 
Cho‘l zonasida gidromorf tuproqlarning o‘ziga xos xususiyati chirindisining 
kamligi va sho‘rlanganligidir. Daryo vodiylari va deltalaridagi o‘tloqi, botqoq-o‘tloqi 
va qisman botqoq tuproqli yerlardan sug‘orib dehqonchilik qilishda foydalaniladi.