«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика илмий-амалий анжумани

 
Foydalanilgan adabiyotlar 
1.
Mustaqimov G.D. O’simliklar fiziologiyasi va mikrobiologiya asoslari.- Toshkent: 
O’qituchi,1995.-36 b. 
2.
Muhammadjonov M., Zokirov A. G’o’za agrotexnikasi.- Toshkent: Mehnat, 
1995.- 344 b. 
3.
Nazarov M. G’o’zaning oziqlanishi va hosildorligi.- Toshkent: Mehnat. 1990, - 80 
b. 
4.
Sagdiev M. T., Alimova R.A. O’simliklar fiziologiyasi.- Toshkent: “Yangi yo’l 
poligraf servisi, 2007.-239 b. 
5.
Xo’jav J. X. O’simliklar fiziologiyasi.- Toshkent: Mehnat, 2004.- 224 b. 
6.
Икромов Ж., Косимов И. Повышение условия и урожайность хлопчатника 
при различных нормах орошения. -Тошкент, Фан, 1992.- 72 с. 

---

«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика онлайн илмий-амалий анжумани
Гулистон 2020 й. 17-18 апрель
427 
XV
АСРДАН ХХI АСРГАЧА ЎСИМЛИКШУНОСЛИКНИНГ 
РИВОЖЛАНИШ БОЧҚИЧЛАРИ 
Тураходжаева Мохидил 
ЎзМУ таянч докторанти, Тошкент шахар
[e-mail]
XV асрга қадар ўсимликшуносликда салмоқли ишлар амалга оширилди. 
Кўплаб олимлар ўз асарларида ўсимликлар хақида қимматли маълумотлар 
қолдирди. Инсонлар онггининг ривожланиши турли соҳалар каби 
ўсимликшуносликда хам сезилди. Одамлар фойдали ва зарали ўсимликларни 
фарқладилар. XV асрдан бошлаб ботаниканинг ривожланиш тарихида 
ўсимликларни дастлабки рўйҳатга олиш даври бошланди. Бу даврда 
ўсимликлар морфологиясининг асосий тушунчалари, илмий атамалар вужудга 
келди. Ўсимликларни классификация қилишнинг услублари ва қонун 
қоидалари ишлаб чиқилди. Ўсимлик дунёсининг дастлабки системалари 
яратилди. 
XV- XVIII асрларда ўсимликларнинг янги системаларини ярятган бир 
қанча ботаникларнинг ишлари XVIII асрнинг ярмида швед табиатшуноси 
К.Линнейнинг (1707-1778) асарларида маълум даражада поёнига етди. 
К.Линней ўсимликларни Теофраст таклиф этган ва Сезалпин қувватлагандек, 
дарахт, бута ва ўтларга бўлишдан воз кечди. У асосий систематик белги ўрнига 
“кўпайиш органи”ни муҳим белги эканлигини “Ўсимлик турлараро” номли 
китобида келтирган. Лекин Сезалпин сингари мевани эмас, балки гулни, 
аниқроқ қилиб айтганда, чангилар (андротсей)нинг тизимини танлаб олди. У 
барча ўсимликларни гулига қараб, 24 синфга бўлади, синфларни эса 116 та 
қабилага ва 1000 та туркумга бўлган. Фан учун Линней системаси амалий 
жиҳатдан қулай бўлиб чиқди. У биринчи бўлиб ўсимлик номини икки сўз билан 
атади, яъни “Бинар номенклатура”ни жорий этди. Ўсимлик қўш ном билан 
аталди, бунда биринчи сўз билан ўсимликнинг қайси туркумга мансублиги 
кўрсатилса, иккинчи сўз билан мазкур турга хос махсус белги кўрсатиб 
бериладиган бўлди. Лекин тур ва авлод тушунчалари янги авлод тушунсалари 
янги тушунча эмас эди. Бир-бирига ўхшаган турлар бирлашиб, авлод 
дейиладиган бўлди. Линней тадбиқ этган “Бинар номенклатура”дан ботаниклар 
ва зоологлар ҳозирги кунга қадар фойдаланиб келган. Лекин Линней 
системасининг ҳам камчиликлари бор эди.
Линней табиий система тузишга уриниб кўрди ва ўсимликларни 67 та 
табиий қабилага (тартибга) бўлди. Лекин Линней ўзининг табиий системасини 
тушунтириб бера олмади. Буни ўзи ҳам тан олади ва “Мен ўзимнинг табиий 
қабилаларимни асослаб бера олмайман, аммо мендан кейин келадиганлар бунга 

---