Ш. З. Умарованинг таҳрири остида

Ўзбекистон Республикаси Фармацевтика хизматининг назорат-
рухсатнома 
тизимининг шаклланиш босқичлари 
 
1992 ййил 6 
март 
Ўзбекистон 
Республикаси 
Вазирлар 
Махкамасининг 
Соғлиқни 
сақлаш 
вазирлигининг фармакология ва фармакопея 
қўмиталарини 
ташкил 
этиш 
тўғрисидаги 
фармойиши 
1995 йил 25 май Соғлиқни сақлаш вазирлиги қошида Дори 
воситалари ва тиббий техника сифатини назорат 
қилиш Бош бошқармасини ташкил этиш 
тўғрисида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар 
Маҳкамасининг 181-сон қарори 
1995 йий 25 май Фармакопея 
қўмитаси 
“Ўзфармсаноат” 
тасарруфидан 
чиқарилиб, 
Бош 
бошқарма 
таркибига киритилиши 
1996 йил
Бош бошқарма қошида тиббий маҳсулотларни 

---

523 
13 февраль 
сертификатлаштириш идорасини ташкил этиш. 
1997 йил 25 
апрель 
Ўзбекистон Республикаси “Дори воситалари ва 
фармацевтика фаолияти тўғрисида”ги қонун 
2017 
йил 
7 
ноябрь 
Ўзбекистон Республикаси Президентининг ПФ-
5229-сон “Фармацевтика тармоғини бошқариш 
тизимини тубдан такомиллаштириш чора-
тадбирлари тўғрисида”ги Фармони 
2017 
йил 18 
декабрь 
Ўзбекистон 
Республикаси 
Вазирлар 
Маҳкамасининг 
993-сон 
“Ўзбекистон 
Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги 
ҳузуридаги 
Фармацевтика 
тармоғини 
ривожлантириш агентлиги фаолиятини ташкил 
этиш тўғрисида”ги қарори 
Назорат-рухсатнома тизимининг ташкил этилиши ва ривожланишини 
шартли равишда III босқичга бўлиш мумкин. Биринчи босқичда (1992-1995) 
давлат миқёсидаги дори воситаларининг сифати ва хавфсизлигининг 
назорати Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги қошидаги 
фармакология ва фармакопея қўмиталари зиммасига юклатилган эди. 
Республикамизда фармацевтика соҳасининг ривожланиб бориши, хориждан 
келтирилаётган ва маҳаллий ишлаб чиқарилаётган дори воситаларининг 
номенклатурасининг кўпайиши, дори воситалари ва тиббиёт буюмлар 
сифатини назорат қилиш, стандартлаштириш ва сертификатлаштириш 
тизимида ягона давлат сиёсатини таъминлаш заруратини белгилади.
Шу даврда мустақил Ўзбекистоннинг фармацевтика тизимида дори 
воситалари ва тиббий техника – сифатини регламентлаштириш бўйича 
қуйидаги асосий йўналишлар белгиланди:
– Ўзбекистон Республикасининг Миллий дори сиёсатини шакллантириш 
ва ривожланишини таъминлаш; 
– Дори воситалари муомаласи тартибининг меъёрий-ҳуқуқий 
асосларини ҳалқаро амалиёт тажрибасига таянган ҳолда янгилаш; 

---

524 
– Самарадорлик ва хавфсизликни таъминлаш мақсадида дори 
воситалари, тиббий техника ва тиббий буюмлар сифатини назорат қилиш ва 
рўйхатдан ўтказиш ягона давлат тизимини ташкил этиш; 
– Фармацевтик ва тиббий маҳсулотларни яратиш, ишлаб чиқариш, 
лицензиялаш ва сертификатлаш тизимини такомиллаштириш; 
– Ўзбекистон Республикаси фармацевтика бозорига ностандарт, қалбаки 
ва сифатсиз дори воситаларини кириб келишининг олдини олиш. Шу 
мақсадда Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги қошида 
Дори воситалари ва тиббий техника сифатини назорат қилиш Бош 
бошқармаси ташкил этилди (1995 й.). 
Биринчи миллий “Дори воситалари ва тиббиёт буюмларининг Давлат 
реестри” (1995 йилда) тузилди ва чоп этилди. “Дори воситалари ва тиббиёт 
буюмларнинг Давлат реестри” Ўзбекистон Республикасининг “Дори 
воситалари ва фармацевтика фаолияти тўғрисида”ги қонунига асосан 
Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан ҳар йили нашр этилади ва дори 
воситаларининг муомаласи билан шуғулланувчи барча муассаса ва 
ташкилотлар учун расмий ҳужжат бўлиб ҳисобланади.
“Дори воситалари ва тиббиёт буюмларининг Давлат реестри”га 
Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги Дори воситалари ва 
тиббий техника сифатини назорат қилиш Бош бошқармасида расмий қайд 
этилган чет эл ва маҳаллий ишлаб чиқарувчи корхоналарнинг дори 
воситалари, тиббий буюмлар, тиббий техника ҳамда субстанцияларнинг 
тўлиқ рўйхати киритилган. Давлат реестрида дори воситаларининг халқаро 
ва савдо номлари, фармакотерапевтик гуруҳи, ишлаб чиқарувчи фирма, 
давлат номларининг ўзгариши ва бошқа сабаблар муносабати билан қайта 
қайд этилган дори воситалари, ҳамда шу йилларда қайд этилганлиги бекор 
қилинган дори воситалари ва тиббиёт буюмлари ҳам акс эттирилади. 
Дори воситаларининг назорат-рухсатнома миллий хизматининг ташкил 
этилиши ва ривожланишида иккинчи босқич (1996-2000 йй.) алоҳида ўрин 
тутади. Хорижий давлатларнинг дори воситаларини рўйхатдан ўтказиш 

---

525 
тартиби бўйича амалий тажрибаларини умумлаштириб, дори воситаларига 
қўйиладиган мавжуд талаб ва экспертиза тизимларини таҳлил этиб, маҳаллий 
фармацевтик ишлаб чиқаришнинг ўзига хос томонларини ҳисобга олиб, 
Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги мамлакатимизда дори 
воситаларини 
рўйхатдан 
ўтказиш, 
яъни 
қайд 
этиш 
тизимини 
такомиллаштириш учун қатор чора-тадбирлар ишлаб чиқди. Дори 
воситалари, тиббий буюмлар, тиббий техникани давлат рўйхатидан ўтказиш 
– қайд этишнинг янги қоидалари ишлаб чиқилди ва тасдиқланди. 
Қайд этиш тартибида рўй берган асосий ўзгаришлар Ўзбекистон 
Республикаси “Дори воситалари ва фармацевтика фаолияти тўғрисида” (1997 
й.) ва “Гиёҳвандлик воситалари ва психотроп моддалар тўғрисида” (1999 
й.)ги кучга кирган қонунларига мувофиқ белгиланди. Қабул қилинган 
қонунлар ёрдамида дори воситалари, профилактика ва диагностика 
воситаларининг хавфсизлиги, самарадорлиги ва сифатини таъминлаш учун 
ҳуқуқий асослар белгиланди. 
Миллий назорат-рухсатнома тизими ривожланишининг учинчи босқичи 
(2001 й. бошлаб), экспертиза ўтказиш тактикаси, талаб ва муддатлари, 
клиник синовлар тартиби ўзгарган пайтда рўй берди, лекин учта тамойил 
ўзгармай қолди: 
– дори воситалари инсон хавфсизлигининг барча замонавий талабларига 
жавоб бериши лозим; 
– дори воситалари касалликни даволашда самарали бўлиши лозим; 
– Давлат назорати остидаги янги дори воситаларининг меъёрий техник 
ҳужжатлари таҳлили, клиник синовлари ва экспертизаси бўйича қабул 
қилинган ҳужжатлар тартиби ҳалқаро қоидалар ва стандартлар талабига 
жавоб бериши лозим. 
Шундай қилиб, ҳалқаро фармацевтик регламентлаштириш талабларига 
мувофиқ равишда Республикамизда дори воситалари ва тиббий буюмлар 
сифатини 
белгиловчи 
назорат-рухсатнома 
тизими 
фаолиятини 
такомиллаштириш жараёни узлуксиз равишда олиб борилмоқда.
 

---

526 
Фармацевтика маҳсулотлари, даволаш озиқ-овқатлари ва тиббий 
техника 
сифатини 
назорат 
қилиш, 
стандартлаштириш 
ва 
сертификатлаштириш соҳасида ягона давлат сиёсатини таъминлаш 
мақсадида Ўзбекистон Вазирлар Маҳкамасининг 1995 йил 25 майдаги 181-
сон Қарорига мувофиқ Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан Дори 
воситалари ва тиббий техника сифатини назорат қилиш Бош бошқармаси (ДВ 
ва ТТСНББ) ташкил этилди. Ҳозирги кунда бу ташкилот “Дори воситалари, 
тиббий буюмлар ва тиббий техника экспертизаси ва стандартизацияси давлат 
маркази” давлат унитар корхонаси номи билан фаолият юритмоқда. 
“Дори воситалари, тиббий буюмлар ва тиббий техника экспертизаси ва 
стандартизацияси давлат маркази” давлат унитар корхонаси Соғлиқни 
сақлаш вазирлигининг ташкилий тузилмаси ҳисобланиб, ўзининг фаолиятида 
қонунлар, 
Ўзбекистон 
Республикаси 
Президентининг 
фармонлари, 
фармойишлари, қарорлар, Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилотининг 
тавсияномаларига вазирлик буйруқ ва йўриқномаларига амал қилади. 
“Дори воситалари, тиббий буюмлар ва тиббий техника экспертизаси ва 
стандартизацияси давлат маркази” давлат унитар корхонасининг вазифалари: 
– дори воситалари, тиббиёт буюмлар ва тиббий техника сифатининг 
давлат назоратини ташкил этиш ва стандартлаштириш; 
– дори воситалари, профилактика ва диагностика воситаларининг 
экспертизасини, клиникагача ва клиник синовларини ҳамда тиббий техника 
ва тиббий буюмларининг клиник ва техник синовларини ташкил этиш; 
– дори воситалари, тиббий буюмлар ва тиббий техниканинг меъёрий-
ҳужжатлари, фармакопея мақолалари (ФМ), вақтинчалик фармакопея 
мақолалари (ВФМ), ташкилот фармакопея мақолалари (ТФМ), умумий 
фармакопея мақолаларини (УФМ) экспертизадан ўтказади ва тасдиқлайди, 
шунингдек, ташкилот стандартларини (ТS), технологик регламентларни (ТР) 
ва бошқа меъёр ҳужжатларни экспертиза қилади ва келишиб беради; 

---

527 
– маҳаллий ва хорижий дори воситалари, профилактика, диагностика 
воситалари, тиббий техника, тиббиётда қўлланиладиган буюмларни 
сертификатлаштириш ва давлат рўйхатидан ўтказиш; 
– Давлат фармакопеяси, Давлат реестри ва бошқа меъёрий ҳужжатларни 
нашр этишга тайёрлаш ва чоп этилишини ташкил этиш; 
– дори воситаларининг муомаласи соҳасида фаолият юритаётган юридик 
ва жисмоний шахсларга илмий-услубий хизматлар кўрсатиш. 
Бош бошқарма олдига дори воситалари бозоридаги вазиятнинг 
систематик таҳлили, янги дори воситалари, тиббиёт жиҳозлари ва 
буюмларини рўйхатдан ўтказиш, маълум воситаларни қайта рўйхатдан 
ўтказиш ва тадқиқотлар ўтказиш тизимини қайта ишлаш вазифалари туради. 
“Дори воситалари, тиббий буюмлар ва тиббий техника экспертизаси ва 
стандартизацияси давлат маркази” давлат унитар корхонаси таркибига: 
Фармакология ва Фармакопея қўмиталари, Дори воситаларини экспертизаси 
ва стандартлаштириш Давлат маркази, фармацевтик назорат бўлими, 
гиёҳвандлик воситалари назорати ва янги тиббий техника бўйича 
қўмиталари, дори воситалари, тиббий буюмлар, тиббий техникани қайд этиш 
бюроси каби таркибий тузилмалар киради.