T oshkent axborot texnologiyalari universiteti

O’QUV-USLUBIY MAJMUA FIZIKA 
––––––––––––––––––––––––––––––{ 68 }–––––––––––––––––––––––––––––– 
Moddiy nuqta harakat miqdorining vaqt bo‘yicha hosilasi jismga ta’sir etuvchi 
kuchga tengdir. 
2
1
1
s
metr
kg
N


Nyutonning uchinchi qonuni .
Nyutonning uchinchi qonuni – Moddiy nuqtalarning 
o‘zaro ta’siri xarakterini Nyutonning uchinchi qonuni bilan ifodalash mumkin. **Moddiy 
nuqta yoki jismlarning bir-biriga ta’siri, o‘zaro ta’sir kuchlari xarakteriga ega, bu kuchlar
moduli bo‘yicha teng bo‘lib, bir-birigaqarama-qarshiyo‘nalgandir: 
*Every particle in the universe attracts every other particle with a force F that is
directly proportional to the product of their masses m1 and m2,
Ikki jismlar orasidagi o’zaro tasir kuchi F , ularning m1 va m2 massalar ko’paytmasiga
to’g’ri proporsioonaldir.
Musbat va manfiy zaryadlar bilan zaryadlangan m
1
va m
2 
massali jismlar bir-biriga 
tortishishgandagi o‘zaro ta’sirni ko‘rib chiqaylik (
8 - rasm
). 
1
* -
belgisi bilan mustaqil ta`limga ajratiladigan mavzular belgilanadi
1
** - belgisi bilan mustaqil ta`limga ajratiladigan boblar belgilanadi
2
1
F
F





---

O’QUV-USLUBIY MAJMUA FIZIKA 
––––––––––––––––––––––––––––––{ 69 }–––––––––––––––––––––––––––––– 
8-rasm. Zaryadlanganjismlarningo‘zarota’siri 
va
kuchlar ta’sirida jismlar 
va 
tezlanishlarga ega bo‘ladilar. 
Nyutonning ikkinchi qonunini quyidagicha yozish mumkin: 
1
1
1
m
a
F



,
2
2
2
m
a
F



2
2
1
1
a
m
a
m




yoki
1
2
2
1
m
m
a
a




O‘zaro ta’sir etuvchi jismlarning olgan tezlanishlari massalariga teskari proportsional 
va bir-biriga qarama-qarshi yo‘nalgan bo‘ladi.