T oshkent axborot texnologiyalari universiteti

O’QUV-USLUBIY MAJMUA FIZIKA 
––––––––––––––––––––––––––––––{ 428 }–––––––––––––––––––––––––––––– 
radioaktiv yemirilish qonuniga ko‘ra, yuqoridagi qonunlardan foydalanib, yemirilgandan 
so‘ng qanday modda hosil bo‘lishini aytish mumkin. Shunga ko‘ra 

va 

- yemirilishda 
siljish qonunini ko‘rish mumkin. Agar yemirilayotgan ona yadro 
bo‘lsa, 

- 
yemirilishda: 
, 
va 

- yemirilishda: 
, 
Oddiy hisoblashlar, har ikkala yemirilishda, massa va zaryadning saqlanish 
qonunining bajarilishini ko‘rishimiz mumkin. (50.3) formulaga ko‘ra, yemirilishda hosil 
bo‘lgan bola yadroning massa soni 4 ga kamayadi, zaryadi esa 2 ga kamayadi va Geliy 
yadrosining hosil bo‘lishi bilan sodir bo‘ladi. Natijada, hosil bo‘lgan yadro Mendeleev 
davriy jadvalidagi yemiralayotgan yadrodan 2 ta katak oldingi elementning hosil bo‘lishini 
ko‘rish mumkin. 
Aynan shu jarayonni 
ni yemirilishida kuzatish mumkin: 
, 
Demak, yemirilish natijasida toriy izotopi hosil bo‘ladi. 
Shunga o‘xshash misolni 

- yemirilish uchun ham keltirish mumkin: 
, 
Radioaktiv yemirilishda 

- zarrachalar katta energiyali zarrachalar to‘plamlaridan 
iborat bo‘lsa, 

- yemirilishda elektronlarning energiyasi 0 dan 
E
max
oraligida alohida 
taqsimotga bo‘ysunadi. 
Rasmda 

- yemirilishda yadrolar chiqaradigan elektronlarning energetik spektri, 
ya’ni
dE
energetik oraliqda bo‘lgan elektronlar taqsimoti keltirilgan.

- yemirilish uch xil bo‘lishi mumkin. Yemirilish manfiy elektron chiqarish bilan, 
musbat pozitron chiqarish va K - tutish (K - qobiqdagi elektron tutilishi) bilan amalga 
oshishi mumkin. Bu yemirilishda 

- zarracha bilan birga har doim yana bitta neytral 
zarracha chiqadi. Bu zarrachani E. Fermi taklifiga ko‘ra neytrino (kichkina neytron) deb 
ataldi. Neytrino ikki xil bo‘lishi mumkin: neytral 
va antineytrino 
. 
Elementar zarrachala 
X
A
Z
He
Y
X
A
Z
A
Z
4
2
4
2




e
Y
X
A
Z
A
Z
0
1
1




238
92
U
4
2
234
90
238
92
He
Th
U



~
0
1
234
91
234
90




e
Pa
Th


~

---