T oshkent axborot texnologiyalari universiteti

3 - rasm. Harakat yo‘nalishiga perpendikulyar bo‘lgan magnit maydonining o‘tkazgich 
elektronlariga ta’siri.
Shunday qilib, o‘tkazgichda harakat qilayotgan erkin elektronlarga Lorents kuchining ta’siri 
(1) - ifodasiga olib keladi. 

B
е
еE


B
E






B
E






B
dt
d
U








---

O’QUV-USLUBIY MAJMUA FIZIKA 
––––––––––––––––––––––––––––––{ 201 }–––––––––––––––––––––––––––––– 
Bu ikkala tajriba asosida Faradey faqat magnet oqimini o’zgartirib, chulg’amni biror 
tokmanbaiga ulamasdan tok hosil qilish mumkinligini isbotladi. 
Agar yopiq zanjir 
N 
- ta o‘ramlardan iborat bo‘lsa va magnit oqimining kuch 
chiziqlarining har biri shu o‘ramlarni kesib o‘tsa (
4 - rasm
), u holda bu oqimning 
o‘zgarishi, zanjirda induksiyaviy 
EYuK
ni hosil qiladi: 
, (9)
 
bu yerda 

 
= 
NF
- 
oqim tutilishi
 
deb ataladi. 
4 - rasm. N ta o‘ramlardan iborat yopiq zanjir. 
Kuch chiziqlariga perpendikulyar bo‘lgan o‘q atrofida, 
V
induksiyali bir jinsli magnit 
maydonida 

doimiy burchak tezlik bilan aylanayotgan, har bir 
S
yuzaga ega bo‘lgan 
N
o‘ramlardan iborat ramkaning elektromagnit induksiyasini ko‘rib chiqamiz (
74 - rasm
). 
dt
d
dt
d
N
U








---