Byudjet tashkilotlarida byudjet hisobi

kamayishi
2-misol. Kassadan xodimlarga 1 500 000 so’m ish haqi 
berildi. Ushbu xo’jalik operatsiyasi natijasida kassadagi pul 
mablag’i kamaydi, xodimlar bilan ish haqi yuzasidan qarzlar ham 
kamaydi. 
Debet 5010 (A) Kredit Debet
6710 (P) Kredit
(-) (-) 
1 500 000 so’mga 1 500 000 so’mga 
kassadagi pul xodimlar bilan 
mablag’ining ish haqi yuzasidan
kamayishi qarzlarning 
kamayishi 
3-misol. Ombordan asosiy ishlab chiqarishga 1 200 000 
so’mlik va umumishlab chiqarishga 150 000 so’mlik yoqilg’i-
moylash materiallari berildi. Ushbu xo’jalik operatsiyasi 
natijasida ombordagi yoqilg’i-moylash materiallari kamayadi, 
asosiy ishlab chiqarish va umumishlab chiqarishlarda yoqilg’i-
moylash materiallari ko’payadi. 
 D-t 2010 (A) K-t D-t 2510 (A) K-t
D-t 1030 (A) K-t
(+) (+)
1350000 so’mga
(-)
1200000so’mga 150000 so’mga yoqilg’i-moylash
xarajatlar xarajatlar materiallari
ko’payishi ko’payishi kamayishi 
Buxgalteriya hisobida ikki yoqlama yozuv usulidan 
schyotlarda xo’jalik operatsiyalari to’g’ri aks ettirilishi ustidan 
nazorat olib borishda foydalaniladi. Har bir operatsiya bir xil 
summaga bitta schyotning debeti va boshqa bir schyotning 
kreditga 
yoziladi. 
Natijada 
hamma 
schyotlarning 
debet 

---

35 
tomonidagi oborotlar jami, hamma schyotlarning kredit 
tomonidagi oborotlar jamiga teng bo’lishi kerak. Shunday 
tenglikning bo’lmasligi schyotlarda xatoga yo’l qo’yilganligidan 
dalolat beradi.
 
3.3. Sintetik va analitik (tahliliy) hisob 
 
Xo’jalik yurituvchi sub’ektlar zimmasidagi mablag’larning holati turli 
tuman bo’lib, ularni to’liqligini nazorat qilish buxgalteriya hisobi zimmasidadir. 
Mablag’larni turlari bo’yicha hisobga olishda buxgalteriya hisobi schyotlaridan 
foydalaniladi. Har bir schyot bir turli mablag’lar harakatini hisobga olish uchun 
belgilangandir. 
Masalan: «Kassa» schyotida faqat kassadagi pul mablag’larining kirim-chiqimi 
hisob-kitob qilinadi va bu to’g’risida to’liq ma’lumot olish imkonini beradi. 
Demak, schyotlar yordamida xo’jalik yurituvchi sub’ektlar zimmasidagi 
mablag’lar harakati turlari bo’yicha nazorat qilinadi. Nazorat ishlarida mablag’lar 
harakati o’lchov birliklari bo’yicha va pul ifodasida olib boriladi. 
H a r b i r x o ’ j al i k yu r i t u v c hi s u b ’ ek t o ’ z m ab l a g’ l a r i n i to’liqligini, 
undan samarali foydalanishni nazorat qilib borish maqsadida sintetik va analitik hisob 
schyotlaridan foydalanadi.