Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги денов тадбиркорлик ва педагогика институти

яратилишида ишлаб чиқариш омилларининг роли 
 
Демак, ишлаб чиқарилган товарларнинг нафлилигини яратишда ҳар учала омил: табиат, 
капитал, ишчи кучи қатнашади, қийматнинг ташкил топишида эса меҳнат тўлиқ, капитал эса 
қисман қатнашади. 
2.3.
 
Ишлаб чиқаришнинг умумий ва пироварднатижалари 
Ишлаб чиқариш жараёнида турли омилларнинг бир-бирлари билан ўзаро таъсирда 
бўлиши ва бирикиши асосан турли хилдаги корхоналарда амалга оширилади. Бундай 
корхоналар сонининг ўсиши ва йириклашуви айни пайтда иқтисодиётдаги товар ва хизматлар 
турлари ва ҳажмининг ўсишидан дарак беради. 
Ижтимоий ишлаб чиқариш ўзаро боғланган ва алоқада бўлган барча индивидуал 
ишлаб чиқаришларнинг йиғиндисидир. 
Ҳар бир индивидуал ишлаб чиқариш, унинг 
сармояси ва ресурслари эса ижтимоий ишлаб чиқаришнинг ажралмас бир бўлагидир. 
Ижтимоий ишлаб чиқариш, яъни турли омилларнинг ҳаракати натижасида жуда 
кўп турдаги товарлар ва хизматлар массасидан иборат бўлган ялпи ички маҳсулот 
вужудга келади. 
Бу яратилган махсулотлар мамлакатимиз аҳолисининг талабларин 
қондириб, уларнинг турмуш даражасини оширишга, ишлаб чиқаришни сифат ва миқдор 
жиҳатдан янада кенгайтиришга хизматқилади. 
ЯИМ ҳажмини ва унинг ўсиб боришини ифодалашда уни тўғри ҳисоблаш муҳим 
аҳамииятга эгадир. Мустақилликдан олдинги даврда собиқ СССРда ва унинг таркибида 
бўлган ҳозирги МДҲ давлатларида мамлакат бўйича ишлаб чиқаришда вужудга келтирилган 
маҳсулотлар йиғиндиси ялпи ижтимоий маҳсулот деб аталган. 
Ялпи ижтимоий маҳсулот 
кўрсаткичидайилмобайнидаяратилганмоддийнеъматларйиғиндисиҳисобгаолинган, 
унда хизмат кўрсатиш соҳаларида вужудга келтирилган маънавий неъматлар ва 
хизматлар қиймати аксэтмаган. 
Яратилган маҳсулот ҳажми ва таркибини ҳисоблаш ва таҳлил қилишда икки томонлама 
нафлилик (натурал) ва қиймат жиҳатидан ёндашиш мақсадга мувофиқдир.