Zahiriddin muxammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti toirjanov elyor isaqovich

4.5. Orani ochish va yaqinlashish 
О  rani  ochish  -  safdagilar  oralig’i  yoki  masofasini 
uzoqlashtirish usuilari. 
Jipslashish  (yaqinlashtirish)  -  orasi  ochilgan  safni 
zichlashtirish usuilari: 
1.  Orani 
ochish. 
(Saf 
mashqlarining 
buyruqlari 
O’zbekiston  Qurolli  Kuchlari  Ustavi  bo’yicha  olingan.) 
Buyruqlar:  “O’NGGA  (chapga,  o’rtadan)  shuncha  qadamga 
TARQAL!”. Agar bosiladigan qadamlar soni aytilmasa, oraliq bir 
qadamga ochiladi. 
Orani  ochish  safdagi  yetakchi  talabadan  tashqari  hamma 
o’ng  tomonga  (chapga,  o’ngga  va  chapga)  burilib,  yonida 
turuvchi  bilan  uning  orasida  talab  qilingan  masofa  hosil 
bo’lgunga  qadar  yuzini  frontga  qaratib  yuradi.  Buyruq 
berilgandan  so’ng  o’qituvchi  hamma  talabalar  safda  o’z  joyiga 
turguniga  qadar  bir-ikkilab  sanoqni  olib  boradi.  Orani 
yaqinlashtirish  uchun  quyidagi  buyruqlar  beriladi:  “CHAPGA 
(o’ngga,  oTtaga)  JIPSLAN!”.  Hamma  harakatlar  teskari  tartibda 

---

68 
 
bajariladi, 
2.  Juftlama  qadamlar  bilan  orani  ochish  front  bo’ylab 
o’tkaziladi. Buyruq “O’rtadan (o’ngga, chapga) ikki (uch) qadam 
bilan  TARQAL!”.Buyruq  berilgandan  so’ng,  o’qituvchi  orani 
ochish tugagunga qadar “bir-ikki” deb sanoqni olib boradi. Orani 
ochishni  ketma-ketning  chetidagi  (yoki  ketma-ketda  turgan) 
boslilaydi.  Keyinchalik  navbatma-navbat  har  ikki  sanoqdan 
so’ng,  qolgan  ketma-ketdagilar  orani  ochadilar.  Orani 
yaqinlashtirish  uchun  quyidagi  buyruqlar  beriladi:  “O’RTAGA 
(chapdan,  o’ngdan)  qadamlab  JIPSLAN!”,  ketma-ketdagilar 
baravariga  yaqinlasha  boshlashadi.  O’qituvchi  yaqinlashish 
tugagunga qadar «bir-ikki» deb sanoqni olib boradi. 
3.  Topshiriq  bo’yicha  orani ochish. “Bir-biringizdan  ikki 
QADAM 
masofada 
luring!”. 
“Qo’llarni  yozib  ORANI 
OCHING!”va h.k. 
4.  O’qituvchi ketma-ket qatorda turganlarni zarur bo’lgan 
oraliqqa qo’vgan yetakchilarga qarab, orani ochishi mumkin.