Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги заҳириддин Муҳаммад Бобур номидаги

баликлар лигулёзи 
Ligulidae
оиласига 
мансуб 
цестодаларнинг 
личинкалари 
(плероцеркоидлари) 
томонидан қўзғотилади. Лигулёз билан бир қаторда 
диграммоз
касаллиги 
ҳам балиқлар учун юқори хавфлидир [2: 91-92 б.; 3: 75-76 б.; 4: 532 б.], 
уларнинг личинкалари балиқларнинг қорин бўшлиғида паразитлик қилади. 
Лигулёз деярли барча балиқчилик хўжаликларида 
кенг таркалган
ва

---

156 
асосан дарёлар, сув омборлари, кўллар ва ховузларда учрайди [5: Р.451-
458]. Одатда балиқлар ремнец (камардор)лар билан оммавий 
зарарланиши боис балиқларнинг кўплаб қирилиб кетади ва сув 
хавзаларнинг балиқ махсулдорлиги кескин камайиб кетади. Лигулёз ва 
диграммоз товар балиқ махсулотининг сифатига ва баликларнинг 
кўпайишига ёмон таъсир кўрсатади.
Лигулёз ва диграммознинг 
кўзғотувчилари
Ligula intestinalis ва 
Digramma interrupta
 
цестодаларининг 
личинкалари (плероцеркоидлари)-дир [2: 91-92 б.; 4: 532 б.]. Уларнинг 
ўлчами йирик, шакли тасмасимон, узунлиги 3 - 120 смга, эни 0.5-1.7 
смга тенг. Личинкалар танасининг ташқи томони бўғимларга 
бўлинганлиги сезилмайди, бироқ ички метамерия мавжудлиги аник. 
Қўзғотувчи цестодаларнинг ривожланиши
мураккаб кечади ва асосий
ҳамда иккита оралиқ хўжайин иштирокида амалга оширилади. Вояга 
етган цестодалар балиқхўр қушлар (балиқчилар, қўнғирлар, қоравойлар, 
қарқаралар ва б.) нинг ичагида паразитлик қилади, тухумлари 
қушларнинг ахлати билан ташқи мухитга чиқади. 10-25 °С ҳароратда 5-15 
кун ичида тухумда эмбрионал личинкалар, яъни корацидийлар 
шаклланади. Кораци-дийлар тухумдан куннинг энг ёруғ вақтида 
ташқарига чиқади. Улар юмалоқ шаклда, ичида уч жуфт илмоқчаларга эга 
онкосфера 
мавжуд. 
Биринчи 
оралиқ 
хўжайинлар 
- 
қуйи 
қисқичбақасимонлар, циклоплар ва диаптомуслар, корацидийларни ютиб 
юборади ва уларнинг ичагида корацидийдан онкосфера чиқиб, 
илмоқчалари ёрдамида оралиқ хўжайин тана бўшлиғида ўрнашади ва 12-
14 кундан сўнг 230- 260 мкм ўлчамдаги инвазион процеркоидга айланади. 
Процеркоидли қисқичбакасимонларни паразитнинг иккинчи оралиқ 
хўжайини - балиқлар озуқа билан бирга ютиб юборади. Процеркоид 
балиқларнинг ичагидан тана бўшлиғига ўтиб олиб, плероцеркоидга 
айланади. Плероцеркоидларнинг ўлчамлари анча йирик бўлиб, инвазион 
босқичгача 
ривожланади. 
Адабиётлардаги 
маълумотлар 
буйича, 
плероцеркоидлар балиқларнинг организмида уч йил ва хатто ундан хам 
кўпрок вақт яшаши мумкин. Зарарланган балиқлар билан қушлар
озиқланиши натижасида, уларнинг ичагида плероцеркоидлар вояга етади 
ва паразит ўз тухумларни сувга чиқара бошлайди.