O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

29-
 
rasm. 
Model plitalari:
 
a – bir yoqlama ishlaydigan plita; b – ikki yoqlama ishlaydigan plita. 
Sterjen quritish plitasi. 
Sterjen, sterjen yashigidan ajratib 
olingach, uni puxtaligini oshirish maqsadida quritish uchun 
o‘rindiqqa o‘tqaziladi va bu o‘rindiq 
quritish plitasi 
deyiladi. 

---

30-
 
rasm. 
Sterjen yashiklar:
 
a – yaxlit; b – yig‘ilgan sterjen yashiklar. 
Quyish tizimini model elementlari. 
Qolipga metallni 
ravon kirituvchi kanallar tizimiga 
quyish tizimi 
deyiladi. 
Nazorat andaza. 
Qolip, model, sterjenlar shakli va 
o‘lchamini kuzatishda foydalaniladigan moslamalar 
nazorat 
andazalar 
deyiladi. 
Opoka. 
Qolip materiallarida model aksini olishga 
ko‘maklashuvchi ochiq ramaga 
opoka 
deyiladi. Opokalar 
konstruksiyasiga ko‘ra ajraluvchi, ajralmaydigan; qovurg‘ali 
va qovurg‘asiz bo‘ladi. U qadar yirik bo‘lmagan quymalar 
olishda ajralmaydigan qovurg‘asiz, yirik quymalarni olishda 
ajraladigan qovurg‘ali opokalardan foydalaniladi. 
Quyma olishda opoka bo‘shliqlaridan to‘g‘ri foydalanish 
qolip materiallarini tejaydi. 
Model komplektni turli muhitda uzoq vaqt ishlaganida 
o‘z shakli va o‘lchamlarini saqlaydigan, oson kesib 
ishlanadigan, yengil va arzon materiallardan tayyorlanishi 
kerak. Amalda quymalarni kamroq ishlab chiqadigan 
sexlarda 
model 
komplekti 
materiali 
yaxshi 
sifatli 
yog‘ochlardan, ba’zan gips va sementdan, ko‘plab quymalar 
ishlab chiqaradigan sexlarda esa metallardan (ko‘pincha 

---

5 
3 
4 
a 
b 
a 
b 
v 
g 
d 
alyuminiy qotishmalardan), plastmassalardan tayyorlanadi.