O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

78-rasm. 
Metallarni flyus qatlami ostida elektrod sim bilan yoy 
yordamida uchma-uch qilib avtomatik payvandlashni bo‘ylama 
qirqim sxemasi: 
1 – elektrod sim; 2 – flyus; 3 – suyuq shlak; 4 – payvand chok; 
5 – metall vanna; 6 – elektr yoy; 7 – payvandlanuvchi metall. 
Ajralayotgan suyuq shlak metalldan yengilligi sababli 
uning sirtiga ko‘tariladi. Shlakning issiqlikni yomon 
o‘tkazishi tufayli vanna sekin sovish natijasida vanna o‘zida 
erigan gazlardan va nometall qo‘shimchalardan deyarli 
tozalanadi. 
Payvandlashda chok sirtidagi erimagan flyus pnevmatik 
qurilma yordamida bunkerga surila boradi. Payvand- 
lanadigan metall xiliga, qalinligiga ko‘ra flyus (masalan, 
OSS-45 yoki AN-348), olinib, tegishli elektrod sim markasi 
va payvandlash rejimi belgilanadi. Chok bostirib bo‘lingach 
uning sirtidagi shlak qatlami ajratiladi. Bu usul metallarni 
dastaki payvandlashga qaraganda 5–10 marta unumlidir. 
6-
 
§. Metall buyumlarni flyus qatlami ostida elektrod sim 
bilan elektr yoy yordamida yarim avtomatik 
payvandlash 
 
79-rasmda shlangli yarim avtomatik payvandlash 
avtomatining sxemasi keltirilgan. 
Bu avtomatda metallarni payvandlashda avvalo elektrod 

---

205 
sim uchini payvandlash joyiga keltirilib kontaktlangach, 
flyusli varonka tag to‘sig‘i ochilib bu joyga flyus to‘kiladi. 
So‘ngra ishga tushirish tugmachasi bosilib yoy oldiriladida, 
elektrod sim bilan chok qo‘lda bostirila boshlanadi. Bunda 
kassetaga o‘ralgan elektrod sim sarflangan sari uni uzatish 
mexanizmi shlang orqali avtomatik ravishda uzatib turadi. 
Amalda metall buyumlarni yarim avtomatik payvand- 
lashda qo‘llaniladigan shlangli avtomatlarning PSh-5, PSh- 
54 va boshqa markalari bor. Bu usulda metall buyumlarni 
payvandlashda qo‘llaniladigan tegishli simlarning diametri 
0,8-2 mm bo‘lib, payvandlash toki 100-500 A oralig‘ida 
bo‘ladi. Bu usuli payvandlash avtomatlardan foydalanish 
mumkin bo‘lmaydigan joylarda (kalta, egri chiziqli va 
bostirilishi qiyin joylarda) foydalaniladi. 
79-rasm. 
Shlangli yarim avtomatik payvandlash avtomatining 
sxemasi: 
1 – elektrod simli kasseta; 2 – uzatish mexanizmi; 3 – shlang; 
4 – flyus varonka; 5 – boshqarish pult shkafi; 6 – tok manbai; 
7 – dasta.