‘z b e k ist 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

a)
yoki 2.41-shakl, 
b
dagiday o‘lcham soni 
kontur chizig‘idan tashqariga yoziladi.
Bir konstruktiv elementning o‘ziga (o‘yiq, chiqiq, teshik va shunga 
o‘xshash joylarga) tegishli o‘lchamlami shu chizmaning bir yeriga, ya’ni 
shu elementning geometrik shakli qaysi tasvirda yaqqolroq (to‘laroq) 
ko‘rinadigan bo‘lsa, o‘sha joyiga to ‘plab qo‘yish zarur (2.42-shakl).
Chizma chizishda ishtirok etadigan, lekin chizmani o ‘qish uchun an- 
cha qulaylik tug‘diradigan o ‘lchamlar «spravka o ‘lchamlari» deyiladi.

---

r 
21
S7 *
n
11
57
22
m
100
» r
a)
b)
2.43-shakl.
Bunday o ‘lchamlarga yopiq zanjir usulida qo‘yiladigan o ‘lchamlardan 
birortasi detal elementining vaziyatini ko‘rsatuvchi o‘lchamlar, yig‘ish 
chizmasidagi ayrim konstruktsiya elementlarining eng chetki vaziyatlari- 
ni aniqlovchi o‘lchamlar, yig‘ish chizmasidagi detallaming gabarit 
o‘lchamlari va boshqa o‘lchamlar kiradi. Chizmada spravka o ‘lchamlari 
yulduzcha bilan belgilanadi, texnik talablarda esa «Spravka o‘lchamlari» 
deb yozib qo‘yiladi (2.43- shakl, 
a
va 
b).
Umumiy ba’zadan ko‘plab o ‘lcham qo‘yiladigan bo‘lsa, chiziqli va 
burchak o ‘lchamlarini 2.44- shakl, 
a, b
da ko‘rsatilgandek qo‘yish mum­
kin. Bunda «0» belgidan umumiy bir o‘lcham chizig‘i o‘tkaziladi va 
о‘Icham sonlari chiqarish chiziqlari yo‘nalishida ulaming o ‘lchamlariga 
qo‘yiladi. Buyumning har xil elementlari, masalan, teshiklar orasidagi 
o‘zaro teng masofalami ifodalovchi o‘lchamlami zanjir shaklida emas, 
bir qo‘shni elementlar orasidagi bor o‘lchamlami va eng chetki element-

---

\
/
2.44-shakI.