‘z b e k ist 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

F f
bo‘shliqqa va bir vaqtning o ‘zida boshqariladigan zolotnik teshigi 
Fx
dan 
oqim kuchi klapani 
4
ning prujinasi orqali chegaralangan qarama-qarshi 
P
2
bosimli bo‘shliq 
F
2
ga oqib o‘tadi. Shunda ko‘chiruvchi stanokdagi 
moslama 
К
ga topshiriq berilsa, sezuvchi element bilan ta’minlangan 
zolotnik (taqsimlovchi) 
3
porshen 1 ni и orqali harakatga keltiradi. 
Shunda silindr 
2
ni kerakli rejimda ishga tushiradi.

---

Elektr hisoblash mashinalari, avtomatik boshqarish tizimlari, radio 
va televizion apparaturalaming ishlash jarayonini sozlash, rostlash va 
tuzatish (ta’mirlash) ishlarida sxemalardan keng foydalaniladi. Bunday 
sxemalarda buyumning ishlash prinsipi, uning tarkibiy elementlari 
orasidagi o ‘zaro bog‘lanishlar ko‘rsatiladi.
Sxemada elektr bog‘lanishlar bitta chiziq bilan, mexanik bog‘lanishlar 
ikki chiziq bilan ko‘rsatiladi.
Elektr va radio sxemalar tarmoqdan uzilgan holda tasvirlanadi. Har 
bir elementning harfli va raqamli belgisi bo‘ladi. Masalan, generator -
G,
rezistor -
R,
kondentsator - C, transfarmator -
Tr,
issiqlik relesi -
IRe
va hokazo. Agar sxemada bir xil elementdan bir nechta bo‘lsa, masalan, 
rezistor takrorlansa 
RI, R2, R3, 
... kabi belgilanadi.
Sxemada elementlaming belgisidan tashqari ulaming msumi ham 
yozib ko‘rsatilishi mumkin. U, ko‘pincha, vaziyat belgisi ostiga kasr
shaklida yoziladi. Masalan, —■10 - tartib nomeri 10 bo‘lgan lampaning
6 P 1 4 P
rusumi 
6P14P
ekanligini bildiradi.
Sxemada harf bilan yoziladi. Elementlar jadval ko‘rinishida beriladi.
Sxemalar 0 ‘zDSt 2.710:2003 da tasdiqlangan shartli grafik belgilari 
asosida chiziladi (12.4-jadval).