|
INTEGRATSIYALANGAN
DARSLARNING SAMARADORLIGINI
OSHIRISH OMILLARI
Integrativ dars ancha yaxshi ishlab chiqilgan shakllardan hisob-
lanadi.
Integrativ darsning asosiy tavsifiv xususiyatlari quvidagilar: o‘rga-
nilayotgan materialning, nazariy va ishlab chiqarish ta'Iimining sintezi;
umumta’Iim fanlarining o'zaro sintezi; ikki yoki undan ortiq pedagog
faoliyatining sintezi va b.; uning pedagogik imkonivatlari aniqlangan:
bilimlarning ularni amalda qo‘IIash ko'nikmalari bilan birgalikda
shakllanishi; ko'nikmalarning kommunikativligi. o'qishga bo'lgan
qiziqishning ortishi, qo'rquvning, o‘ziga ishonchsizlikning yo'qolishi.
O'z mazmuni hamda vazifalariga ko'ra integrativ kun integrativ
darsga yaqin turadi. Adabiyotiarni tahlil qilish va tajribalarni o'rganish
asosida o'quv kuni integratsiyasining uchta modelini ajratish mumkin.
Birinchi modelning mohiyati shundan iboratki, bir kunning o'zida
umumiy kompleks muammoni hal qilish orqali birlashgan. darslararo
aloqalari mavjud bo'lgan bir necha dars o'tkaziladi. O'quv kunining
bunday tashkil qilinishi o'quvchilar bilimining sintezlanishiga, turli
fan o‘qituvchilari harakatining o'quvchilar bilimini shakllantirishdagi
birlashuviga yordam beradi. Bu esa, o'z navbatida. o'qituvchilarning
darslarga tayyorgarlik ko'rish jarayonida hamkorlik qilishlari natijasida
ta’minlanadi. Integrallashgan dars modelining o'ziga xos xususiyati
shundaki, o'qish davomida nazariva va amaliyot birga qo'shib o'qitiladi.
Bunda birinchi navbatda 6 soatlik bitta mashg‘ulot davomida maxsus
texnologiya va ishlab chiqarish ta'Iimining birgalikda qo'shib olib
borilishi haqida so‘z VLiritilmoqda. Bunday ta’lim shaklining boshqacha
nomi Binar darsdir. O'quv jarayoni integratsiyasining uchinchi modeli
«sho‘ng'ish» («konsentratsiya») deb ataladi. Bunga ko‘ra, bir o'quv
kunida bittadan uchtagacha fan o’qitiladi. Bu esa bitta fan bo'yicha
qatorasiga bir necha dars o'tilishi hisobiga erishiladi.
Mutaxassislar tomonidan integrativ darsdan fovdalanishning quyi-
dagi ijobiy natijalari ajratiladi:
1.
0 ‘quvchilarning o'rganilayotgan materialning nisbatan tugal-
langan yaxlit qismi chuqur va mustahkam o'zlashtirishlari ta'minlanadi.
192
2. O'quvchilarni faolivatning turli-tuman ko'rinish va shakllariga
jalb qilish, faoliyatni tashkil etishning frontal, guruh va individual
shakllarini maqbul tarzda birga qo'shib olib borish uchun qulay shart-
sharoitlar yaratiladi.
3. Pedagog va o'quvchilarning birgalikda ijod qilishlariga keng
imkoniyatlar yaratiladi, ow
quv jarayonida hamkorlik, o'zaro yordam,
ta’limning insonparvarlashuvi namoyon bo’ladi.
4. Pedagog ta’limni tashkil etishning, komplekslashtirishning
turli-tuman shakllaridan, ularni o'quv kuni doirasida, o'quv jarayoni
da o'quvchilar faolligini ta’minlaydigan va qo'llab-quvvatlab turadigan
shakllarga (masalan, guruhlarda dars-suhbat-ma’ruza-mustaqil ish)
integratsiva qilish imkoniga ega boiadi.
5. 0 ‘quvchilarni majburlab o‘qitish yo'qoladi.
6. TaMimni haqiqiy differensiatsiyalash, o'quvchilarning yosh, aqliy,
jismoniy xususivatlarini hisobga olish uchun shart-sharoitlar yuzaga
keladi.
7. O'quv kunining kaleydoskopga o4xshagan xususiyati yo'qoladi,
buning natijasida esa o'quvchilar va pedagoglar uchun darslarga tayyor-
garlik ko'rish miqciori kamayadi.
Integrativ seminar quyidagilar mavjud bo'lgan taqdirdagina amalga
oshirilishi mumkin:
a) ikkita yoki undan ortiq fanlar bo'yicha materiallarning sintezi;
b) unda turli bilim sohalari mutaxassislarining ishtirok qilishi;
d) o'quvchilardan (talabalardan) turli, ba’zan tashqi jihatdan bir-
birini inkor qiladigan hodisalar (jaravonlar, ta’limotlar, konsepsiyalan
pozitsiyalar va b.) o'rtasidagi umumiy nuqtalarni topishni talab qila
digan munozara predmetlarini tanlash.
Ko'rsatilgan shart-sharoitlar jamlangan yoki alohida ko'rinishda
namoyon bo'lishi mumkin. Masalan, pedagogika va psixologiya bo'yi-
cha; pedagogika, psixologiya va fiziologiya bo‘yicha; fizika va kimyo
bo'yicha; filosofiya. fizika va biologiya bo'yicha seminarlarning o'tka-
zilishi birinchi shartning bajarilishiga misol bo'lib xizmat qilishi
mumkin. Bunday seminarlar turli bilim sohalari bo'yicha m a’lumotlar
aks etgan integrativ fanlarni o'qitish jarayonida amalga oshirilishi m um
kin. Xususan. bu psixopedagogika, ta’lim falsafasi va tarixi, psixologlar
uchun pedagogika bo'yicha biz ishlab chiqqan kurslarga tegishlidir.
193
Turli ilmiy sohalar bo'yicha mutaxassislar ishtirokida ham semi
nar! ar o'tkazish mumkin. Masalan, kasbiv ta'lim metodikasi bo‘yicha
seminarlarda ba’zi vaziyatlarda metodika o'qituvchisidan tashqari
umumiy pedagogika kafedrasi vakilining bo'lishiga ham
Do'stlaringiz bilan baham: |
