Harbiy-texnik instituti sh. X. Kamilov raqamli qurilmalar: kombinatsion, ketma-ketli

x
2
x
3
x
1 
Y
7 
Y
6 
Y
5 
Y
4 
Y
3 
Y
2 
Y
1 
Y
0 
000 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
1 
001 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
1 
0 
010 
0 
0 
0 
0 
0 
1 
0 
0 
011 
0 
0 
0 
0 
1 
0 
0 
0 
100 
0 
0 
0 
1 
0 
0 
0 
0 
101 
0 
0 
1 
0 
0 
0 
0 
0 
110 
0 
1 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
111 
1 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
Deshifratorlarning KMS tuzish uchun kirishlariga signallarng to‘g‘ri va 
invers qiymatlari kirayotgan VA sxemalarin qo‘llash mumkin. 

---

53 
To‘liq deshifratorning strukturaviy sxemasi 4.4. rasmda keltirilgan. 
Deshifrator M ta n- kirishli VA sxemalardan tashkil topgan. Bunday tuzilishdagi 
deshifratorlar chiziqli deb nomlanadi. 
4.4.rasm. 
4.5. rasmda piramidaga oid tuzilishdagi deshifrator ko‘rsatilgan. Sxema ikki 
kirishli VA mantiqiy elementlarda tuzilgan.
Ko‘p kirishli va ikki kirishli Va mantiqiy sxemalarni biriktirish orqali – 
pog‘onaviy deshifrator tuzish mumkin. Pog‘onaviy deshifrator quyidagicha 
tuziladi. Bunda barcha n- kirishlar tegishli ravishda guruhlarga ajratilgan ikki 
guruhga bo‘linadi. Barcha guruhlarni guruhlarga ajratilishi ular ikkita yoki uchta 
kirishga ega bo‘lmaguncha davom etadi. Ikki –uchta kirishli guruhlar uchun 
dastlab chiqishlari bir necha VA sxemali pog‘onalar yordamida biriktirilgan 
chiziqli deshifratorlar yaratiladi. Bunday deshifratorlar matritsali yoki to‘g‘ri 
burchakli deb nomlanadi.

---

54 
 
4.5.rasm. 
To‘liq deshifratorning sintez qilish qiyin emas. Harakatlar ketma-ketligi 
quyidagilardan iborat: 
1.
Haqiqiylik jadvalini tuzish; 
2.
Har bir chiqish uchun mukammal diz’yunktiv normal shaklni (MDNSH) 
yozish; 
3.
Strukturaviy formula sifatida MDNSHni qo‘llab deshifratorning 
kombinatsion mantiqiy sxemasini (KMS) tuzish. 
 
Taqdim etilgan algoritm o‘zgartirishsiz qo‘llanishi mumkin agar VA, EMAS 
mantiqiy elementlarda KMS amalga oshirish zarur bo‘lsa. Agarda boshqa bazis 
berilgan bo‘lsa, unda strukturaviy formula bul algebrasi qoidalari va qonunlari 
yordamida tegishli shaklga keltiriladi. 
Uchta kirish va 8 ta chiqishga mo‘ljallangan to‘liq deshifratorning sintezi 
4.2. jadval va KMS 4.3. rasmda avval keltirilgan. Ko‘rinib turibdiki 
deshifratorning 
sintez 
jarayoni 
mantiqiy 
funksiyalarni 
miniumlashtirish 
bosqichlariga ega emas, tsrukturaviy formulani olish uchun esa haqiqiylik jadvalini
yozish etarlidir. 

---

55 
Yuqoridagini tasdiqlash maqsadida to‘rtta kirish va o‘n oltita chiqishli to‘liq 
deshifrator sintezini ko‘rib chiqamiz. Bunday deshifratorning barcha funksiyalari 
4.4. jadvalda keltirilgan.
Jadval 4.4. 
Har bir chiqishning mantiqiy funksiyalari uchun MDNSH yozamiz va 
natijada quyidagini olamiz: 
Olingan MDNSHlar 4ta kirish va 16 chiqishli deshifratorni KMS tuzish 
uchun zarur bo‘lgan strukturaviy formulalari bo‘ladi 4.6. ifodalarda hamda KMS 
4.6.rasmda keltirilgan.