Sharobiddin tojiboyev, nasibaxon naraliyeva

Yashil 
suvo‘tlam ing 
orasida 
tuproqda 
qum qlik 
sharoitida 
tarqalganlari 
ham bor. Ularni daraxtlam ing p o ‘stloqlarida, tuproqni 
yuzasida, 
zax devorlarda xatto havoda ham uchratish mumkin. 
Bunday 
joylarda 
Trentepohlia 
va 
Trebuia 
turkumining vakillari
313

---

b o T a d i . Y a s h i l 
s u v o ‘t l a m i n g a y rim tu rlari 
su v n i, t u p r o q n i n g
y u z a s in i b a z a n q o m i tu rli r a n g la r d a b o Tib q o l i s h i g a s a b a b b o T a d i .
Chlam ydom onas nivalis 
tu rin i t o g ‘la rn i n g y u q o r i s i d a q o m i qizil 
r a n g g a k ir i s h i g a o lib k elad i. B u s u v o ‘tid a x l o r o f i lld a n k a r o ti n
k o ‘p a y i b k etad i.
Ohalc birikm ali joylarda tarqalgan endolitofil suvo‘tlar aloxida 
ekologiya guruhini tashkil qiladi. Avvalo ular parm alovchi 
suvo‘tlar. G om onia turkumiga mansub turlar chuchuk suvlarda 
ohakli muxitni ichiga kiraoladi, ulami g ‘ovaklashtiradi, turli 
fizikaviy, kim yoviy tasirlarga chidamsiz qilib qo'yadi. Bir qator 
suvo‘tlar chuchuk suvlar va dengizlardagi suvda erigan Kaltsiy 
tuzlarini erim aydigan tuzlarini tallomida to ‘planadigan xiliga 
aylantiradi. Tropiklarda tarqalgan yashil su v o ‘tlam ing tallom ida 
masalan, 
H alim edia 
kaltsiy karbonat to ‘playdi. Ular dengizlardagi 
riflam ing qurulishida faol qatnashadi. Balandligi 50 m etrlargacha 
yetadigan 
H alim edia 
qoldiqlaridan iborat yetqizillar A vstraliya 
m aterigining atroflarida 12 metrdan 100 m churqurliklargacha 
bo Tgan joylarda uchraydi.
Yashil su vo‘tlarning trebuksifltsalar sinfiga m ansublari zam- 
bum gT ar bilan lishayniklam ing tarkibiga kiradi. Lishayniklarning 
85% ga yaqini 
fotobiont sifatida bir hujayrali 
va ipsimon 
suvo‘tlardan iborat. Lishayniklam ing 10% sianobakteriyalardan va 
4% dan k o ‘p ro g ‘inisianobakteriyalar va yashil suvo‘ti tashqil qiladi. 
U lar endosim bioz sifatida sodda xayvonlar, gidra, bulutlar va ayrim
yassi 
chuvalchanglarda ham tarqalgan. 
Yashil 
suvo‘tlam ing 
ayrimlari sutem izuvchi xayvonlarning junlarini orasida ham bor.
Yashil suvoTlam ing orasida tekinxo‘rlik bilan hayot kechi- 
radiganlari bor. Polyllosiphon suvo'ti x o ‘jay in -o ‘sim lik bargini 
sarg'ayishiga sabab boTadi. Cephaleouros turkum iga m ansublari 
yuzlab turkum o ‘sim liklarining bargida obligat endofit sifatida 
tarqalgan. U zang deb ataladigan kasallik q o ‘zg ‘atadi.
Bir qator yashil suvo‘tlar xo‘jalik aham iyatiga ham ega. Ularni 
suv ekotuzulm alari monitoringini amalga oshirishda foydalaniladi. 
M asalan, A Q Sh atro f muxitni muxofaza qilish agentligi chuchuk 
suvlarda 
test 
o ‘tkazish 
uchun 
indiqator 
organizm
sifatida