Ўсимликлар морфологияси ва

35
-раем. I —
 маржондарахтда субэпидермал
қаватдан; 
2 —
 толда эпидермадан; 
3
 — хўжағат
(малина) да пўстлоқнинг ички қатламидан
перидерманинг ҳосил бўлиш хиллари: 
п
 —
перидерма; 
в —
 толалар; 
к —
 пўстлоқ, колл,
коленхима; 
ф —
 феллема; фг —феллоген;
фд
 — феллодерма; 
э
 — эпидерма.

---

36
-расм.
Ясмиқчалар: 
1
 — маржондарахт (бузина) новдасидаги
ясмиқчаларнинг ташқи кўриниши; 
2 —
 ясмиқчаларнинг кўндаланг
кесими; 
ч —
 ясмиқча.
си шаклланишидан бошлаб, дарахт ва буталарнинг ташқи 
пўсти остидаги махсус тешикчалар — ясмиқчалар орқали 
ҳосил бўлади (36-расм, 1,2). Ясмиқчалар одатда, хлоро- 
филли паренхима ҳужайраларининг ўсиши ва бўлиниши- 
дан юзага келади. Ҳосил бўлган ҳужайралар тўлдирувчи 
ҳужайрага айланади, уларнинг ораси ғовак бўлиб, осон 
алмашади. Тўлдирувчи ҳужайралар эпидермани кўтариб, 
ериб юборади ва ясмиқча 
келади. Кузга
бориб ҳосил бўлган ҳужайралар бир-бири билан алоқаси- 
ни йўқотади, пўкаклашади, юмалоқлашиб ғовак ҳужайра- 
лар ҳосил бўлади.
Новдалар йўғонлашган сари, ясмиқчаларнинг шиши ҳам 
ўзгаради, улар қўнғир ёки кулранг чети сал кўтарилган 
чуқурчалар шаклида пайдо бўлади.
Кузда ясмиқча феллогени ичкари томонда туташтирувчи 
қаватни ҳосил қилади, баҳорда эса, бу қават ёрилади ва 
янги-янги ясмиқчалар юзага келади.
Кўп йиллик дарахтларнинг танасидаги силлиқ пери­
дерма тўқимаси ўрнига тўқималар тўплами пўстлоқ ёки 
ритидом ташкил топади. Перидерманинг фаолияти нати­
жасида пўстлоқ йил сайин ички томондан ўсиб туради, 
унинг юзаси эса емирилиб, нотекис ёрилган жой ҳосил 
қилади ва
Пўстлоқнинг ҳосил бўлиши ва емирилиб тушиши ўсим- 
ликларнинг тури ва ёшига боғлиқцир. Масалан, толда по-

---

ясининг иккинчи ёшида, олма ва нокда 6—8 ёшда, грабда 
камида 50 ёшга кирганда бу жараён бошланади. Чинор, 
эвкалиптда пўстлоқ умуман ҳосил бўлмайди.
Пўстлоқ дарахтларни механик таъсирлардан, қуёш ну­
ридан, юқори ҳароратдан, ёнғиндан сақлайди.