Ўсимликлар морфологияси ва

В 
8
56
-раем.
Ёпиқ уруғли ўсимликларни ўсиш меристемаси: 
А
— новданинг 
ўсиш конуси; 
Б —
илдизнинг ўсиш конуси; 
В —
қирққулоқсимонлар 
новдасининг ўсиш конуси; 
1
— инициал ҳужайра; 
2
— бошланғич барг 
дўмбоқчалари; 
3
— новда ва илдизнинг ўсиш конусидаги ҳужайраларнинг 
бўлиниши; 
4
— илдиз қини.
нез, яъни ҳамма органлар (новда, барг, куртак, гул) юзага 
келади. (56-расм).
Кўпчилик спорали (йўсунлар, плаунлар, қирқбўғимлар, 
қирққулоқлар) ва ю ксак ўсимликларнинг апекси битга ёки 
бир нечта инициал ҳужайралардан таш кил топган. Булар­
нинг биттаси йирикроқбўлиб, икки қиррали шаклда, бир­
ламчи меристемаси кўпҳужайрали. Бу ҳуж айраларнинг 
ш акли ва катталиги ҳар хил. У ларнинг энига ва кўндалан- 
гига бўлиниш и натижасида примордиал (бошланғич) барг 
думбоқлари ҳамда новда ҳосил бўлади.
Очиқуруғли ўсимликларнинг инициал ҳужайралар гу- 
руҳи анча мураккаб тузилишга эга. Уларнинг апекси тузи­
лиш и жиҳатидан зоналарга бўлинган. Дистал атрофидаги 
марказий меристема ҳужайраси йирик вакуолага эга. Улар 
жуда ҳам секин бўлинади. Бу зонанинг пастроғида ж о й ­
лаш ган меристема хужайралари такомиллаш ган. Улардан 
устунсимон меристема ҳуж айраларинкнг бўлиниш идан 
поянинг бўғин оралиғи ва ўзак ҳосил бўлади. А пекснинг 
ён меристема хужайралари кичик ва жуда тез бўлиниш
хусусиятига эга. Уларнинг ф аолиятидан примордиал барг 
ва новдалар шаклланади.

---

Гулли ўсим ликларнинг ўсиш конуси бир нечта зона- 
ларга бўлинади. Ҳар қайси зонада меристема ҳужайрала- 
рининг ф аолияти ҳар хилдир. Бу зоналарнинг тузилиш и­
ни исботловчи бир қанча назариялар мавжуд. Ж умладан, 
немис ботаниги А. Ш мидт томонидан яратилган “туни­
ка — корпус” назариясига биноан, ёпиқуруғли ўсим лик- 
ларнинг ўсиш конуси икки хил гистологик қаватдан таш ­
кил топган бўлиб, меристема ҳужайраларининг ф аолияти 
ҳар қайси қаватда ҳар хилдир. Бу назарияга биноан ўсиш 
нуқтасининг таш қи қавати