Ichki kasallikiar

9 .6 . Temir yetishmasligidan paydo boMadigan anemiya
(tem ir tanqisligi anem iyasi)
Tem ir
o r g a n iz m n in g h a y o t fa o liy a tid a m u h i m rol o ‘y n aydi: u 
e r i t r o t s i t l a r ta r k ib id a g i g e m o g l o b i n n i n g tu z ilis h i u c h u n z a r u r ,
c h u n k i g e m o g la b in o ‘p k a d a n t o ‘q im a la rg a kislorod yetkazib beradi. 
T e m i r y e t i s h m a g a n d a h a z m b e z la ri, nerv siste m asi, m u s k u l a p p a -
ra tin in g h a m funksiyasi b u zilad i.
Etiologiyasi.
Bu kasallikni kelib c h iq ish ig a q o n y o ‘q o tis h sab a b
boMadi. O z - o z d a n u z o q v aq t q o n ketib tu r g a n d a : bavosir, m e ’d a va 
o ‘n ikki b a r m o q li ic h a k yarasi kasalligida; h a y z q o n i u z o q m u d d a t
va k o ‘p k e ta d ig a n a y o lla r d a ; a n e m i y a p a y d o boMishida b o t - b o t
h o m i l a d o r b o ‘lish, u z o q v aq t b o l a e m iz is h k a tta rol o ‘y n a y d i. 
C h u n k i h o m ila d o r lik va em izik li d a v r id a o n a o rg a n iz m id a g i t e m i r
z a x ir a s in in g b ir qism i b o la g a o ‘tib k e ta d i; v a q tid a o v q a tla n m a s lik , 
n o t o ‘g ‘ri o v q a t l a n i s h , o ‘z i d a t e m i r t u t a d i g a n o v q a t l a r n i k a m
iste ’m o l qilish; m e 'd a sh ira s id a k islo ta la rn in g k a m a y ib qolganligi 
m u n o s a b a t i b ila n t e m i r n i o ‘z la sh tirish b u z ila d i. C h u n k i m e ’d a
sh ira sid a k is lo ta la rn in g k a m a y is h i m e ’d a - i c h a k yoMida s o ‘rilish 
fu n k siy asin in g b u zilishiga olib keladi.
Klinikasi.
K a tt a y o s h d a g i o d a m u c h u n m a s s a s in in g h a r b ir 
k ilo g ra m ig a 0 , 0 0 1 —0 ,0 0 2 g t e m i r ta la b etiladi.
271

---

T e m i r tan q islig id a g i a n e m i y a l a r ju m la s ig a :
1) y u venil x lo ro z ( o ‘s m ir la r xlo ro zi);
2) k e c h k i xloroz;
3) axlo rg id rik (g a stro g e n ) a n e m i y a kiradi.
Y u v e n il y o k i ilk x l o r o z ( r a n g p a r l i k k a s a llig i) - u m u m i y
d a r m o n s iz lik , n a fa sn in g q iy in la sh ib va te z la sh ib qolish i, ish tah a 
y o ‘qligi, b e m o r la r b o T , o h a k yeydigan b o ‘lib qolishadi. Y u z terisi 
zaxil tortib, teri tiniq tortib qoladi. Q o n d a g em og lo b in pasayib ketadi.
K e c h k i x lo ro z, 3 5 —45 y o sh lard a g i a y o lla r d a u c h r a y d i, b a ’z a n
k lim a k s b o s h la n is h i o l d i d a n k o ‘riladi. T a ’m va h id bilish b uzilishi, 
disfagiya, s o c h l a r n in g t o lkilib k etish i, tir n o q l a r n i n g m o ‘rt boMib 
qolishi k o ‘riladi.
Q o n d a ra n g k o ‘rs a tk ic h in in g k esk in p asa y ib ketishi g ip o x r o m
a n e m i y a , e r i t r o t s i t l a r d a d e g e n e r a t i v o ‘z g a r i s h la r b o rlig i b ila n
ta'riflanadi.
A x l o r g i d r i k ( g a s t r o g e n ) a n e m i y a d a , d a r m o n s i z l i k , o y o q -
qoM larning u v u sh ish i, c h u m o l i y u r g a n d e k b o ‘lib sezilishi b e z o v ta
q ila d i. I s h t a h a p a stlig i, k o ‘ngil a y n i s h i , k e k ir is h , b a ’z a n q a y t 
qilishdan noliydilar. K o ‘p in c h a til achish g a n d ek b o ‘lib tuyuladi. Boshi 
o g ‘riydi, y u r a k o ‘y n a sh i k u za tilad i.
Davolash va profilaktikasi.
D iy e to te ra p iy a : oqsil, u g le v o d , y o g ‘, 
v ita m in la rg a b o y o v q a tla r b erila d i. O v q a t ta r k ib id a jig a r, g o ‘sht, 
t u x u m va ta rk ib id a t e m i r m o d d a s i k o ‘p b o i g a n o v q a tla r n i iste ’m o l 
qilish lozim .
T a r k ib id a t e m i r b o r p r e p a r a tla r : f e r a m i d , fe rro k a l, fe rb ito l, 
fe rro p lek s, fe r r o s e r o n , fito fe r ro la k to l, f e r r u m le k b erila d i. 
B r
Z?12, 
Z?,va С v ita m in la ri tavsiya qilinadi.
S h i f o k o r k o ‘r s a t m a s i g a b i n o a n , k u n o r a q o n , q o n o ‘r n i n i
bosu v ch i e r itm a la r quyiladi. G lu k o z a n i 5 % li e r itm a s id a n 4 0 0 m l, 
40 % li e r itm a s id a n 20 m l t o m i r ichiga y u b o rila d i.