Ichki kasallikiar

Etiologiyasi
a n i q l a n m a g a n , lek in b i r q a n c h a t a ’s ir la r k a sa l- 
liklarni rivojlanishiga o m il sifa tid a q a t n a s h a d i , sekretsiyasi y e tis h - 
m o vchiligi boMgan su ru n k a li gastrit, m e ’d a p o lip o z i, m e ’d a yarasi 
(kallez y a r a ), irsiy m oyillik, a u t o i m m u n j a r a y o n la r , k o n s e r o g e n
m o d d a l a r n i t a ’siri, spirtli ic h im lik la r n i iste ’m o l qilish, d a g ‘al va 
t a ’s irla n tira d ig a n t a o m l a r n i к о ‘р iste ’m o l qilish, issiq va so v u q
o v q a tla r n in g t a ’siri, p e r n is i n o z a n e m iy a .
Klinikasi.
K a sa llik n in g b o s h la n is h id a b e m o r l a r b o s h q a m e ’d a
kasalliklari singari shik o y at qilishadi. Avvaliga alo m a tla rs iz k ec hadi. 
B e m o r l a r sh ifo k o rg a k e c h m u r o ja a t q ilisha di. B e m o r n i n g d a r m o n i
q u r i b , m e h n a t q o b i l i y a t i p a s a y a d i , g o ‘s h t l i t a o m l a r d a n y u z
o ‘g irad i, ishtahasi p asa y ad i. K e k irish , k o bngil a y n is h i, q o rin d a m
boMishi, ich qotishi, t o ‘shostining o g ‘ir b o ‘lib, o g ‘ib turishi, k e y in - 
c h a lik a n e m i y a rivojlanib, b o r g a n sari d a r m o n i q u rib , b e m o r l a r
ozib ketadi. S a ra to n o ‘smasi pilorik q ism id a jo y la s h g a n d a m e ’d a n in g
ch iq is h q ism i o ‘s m a b ilan bekilib q olganligi sababli tu r ib q o lg a n
o v q a tn i b e m o r l a r q u sib ta s h la y d ila r, q u s u q m assa q a h v a q u y q a sin i 
esla ta d i, b a ’z id a q o n qusiladi.
K o ‘z d a n k e c h i r i l g a n d a , te r i q u r u q , m a y i n l ig i ( t u r g o r li g i )
p asa y g a n , k o ‘rin ib tu r a d ig a n shilliq p a r d a l a r rangsiz. P a y p aslab
k o ‘rilganda epigastral so h a d a q attiq va ushlab k o ^ l g a n d a o g briydigan 
o ‘s m a n i a n iq la s h m u m k in . K e y in c h a lik s a r a to n o ‘sm asi b o s h q a
org a n la rg a m e ta s ta z beradi.
Laboratoriya tahlili.
Q o n d a E C h T te z la sh a d i, g ip e rtro m b o s ito z , 
g e m o g lo b in m iq d o r in i pasayishi. A x la td a q o n to p ila d i.
R e n tg e n d a k o n tra st m o d d a ichib te k sh irilg a n d a , t o ‘lish n u q s o n i 
topiladi.
Davolash va profilaktikasi.
S a r a to n o ld i kasalliklari b o r b e m o r ­
larni d is p a n s e r hiso b ig a o lish, kasallik keltirib c h iq a r u v c h i s a b a b - 
la rn in g o ld in i olish lozim .
M e ’d a s a r a to n i m e ta s ta z b e r m a g a n b o s q ic h la r d a j a r r o h li k y o ‘li 
b i l a n d a v o l a n a d i . K a sa llik b o s h q a a ’z o l a r g a m e t a s t a z b e r g a n
b o sq ich lard a sa ra to n g a qarshi d o rila r va n u r bilan dav o lan a d i. Q a ttiq
226

---

o g ‘riq h o l a t l a r i d a n a r k o t i k va n o n a r k o t i k o g ‘riq q o l d i r u v c h i
d o r i l a r d a n fo y d a la n ila d i.
D a v o la sh o n k o lo g k o krsatm asiga b in o a n , n u r va kim yoviy vosita- 
lar b ilan ilgari q ilin g a n d a v o d a n b ir o y k eyin o ‘tk aziladi. S a rkolizin 
0,01 g t a b le tk a 0 ,0 2 g k u k u n la r d a c h iq a rila d i. K a tta yoshli o d a m l a r
u c h u n (5 0 k g . d a n o g ‘ir v a z n ) b i r m a r t a l i k d o z a s i 0 ,0 3 g .d an
0,05 g.gacha. T a n a vazni 50 kg.dan kam b o l s a 0 ,5 —0,7 m g /k g hisobida 
b erila d i. D a v o kursi 4 — 7 hafta.
G i y o h l a r b i l a n d a v o l a s h d a q a y i n z a m b u r u g ‘i q o ‘lla n ilis h i 
m u m k i n . Q a y in z a m b u r u g ' i ( c h a g a ) 2 0 — 100 d a m l a m a k o 'r i -
n i s h i d a , m a y d a l a n i b u s t i g a 48 s o a t c h a q a y n a g a n ( 5 0 — 6 0 ° C
h a r o r a tli) suv q u y ib q o ‘yiladi. S o 'n g r a s u y u q lik n i q u y ib o lin a d i-
da, 1иф1п1 b ir n e c h a qavat d o k ag a solib eziladi. Shifokor buyurganiga 
q a ra b , 1 s t a k a n d a n k u n ig a 1— 3 m a h a l ichiladi. U n i ic h ila y o tg a n d a , 
a s o s a n , s u t - o ‘s im lik la r d a n ib o rat o v q a tla r b ila n o v q a tla n is h tavsiya 
etiladi. I s h ta h a o c h a d ig a n yig‘m a ta rk ib id a e r m o n o ‘ti 8 q is m , 
b o ‘y i m o d a r o n o ‘ti 2 q is m o v q a t d a n 30 m i n u t ilgari 1 o sh q o s h iq -
d a n k u n ig a 3—4 m a h a l ichiladi. U c h y a p r o q bargi is h ta h a n i o c h is h
m a q s a d i d a k u n ig a 2 — 3 m a h a l ' / 4 s t a k a n d a n o v q a t d a n 30 m i n u t
o ld in ichiladi.