Iqtisodiyoti

1. Qishloq xo‘jaligida innovatsiyaning mohiyati va ahamiyati. 
 
Jamiyat va iqtisodiyot taraqqiyotining rivojlanishi fan va texnologiya 
yutuqlarining hayotga joriy etilishi bilan bog‘liqdir. Hozirgi vaqtda 
“innovatsiya” tushunchasi juda keng qo‘llanilmoqda. Innovatsiya 
atamasi inglizcha “innovation” so‘zidan olingan bo‘lib, “yangiliklarni 
joriy etsh” degan ma’nolarni anglatadi.
Innovatsiya tushunchasi iqtisodiyotga XX asr boshlarida kirib 
kelgan. Chexiyada tug‘ilib, Avstriya va AQShda faoliyat olib borgan 
iqtisodchi olim Y.Shumpeter birinchi marotaba innovatsiyaga oid 
masalalarni tadqiq etgan va innovatsion jarayonga ta’rif bergan. U 
o‘zining dinamik o‘sish nazariyasida tadbirkorlik innovatsiyasi iqtisodiy 
o‘sishni ta’minlab, yangi muvozanatini keltirib chiqarishi, bu esa hayot 
darajasining yanada yuqori standartlarga chiqishini ta’kidlagan. U 
“innovatsiya – iqtisodiyotni rivojlantiruvchi kuchdir”, degan fikrni ilgari 
surgan. 
2020-yil 24-iyulda qabul qilingan O‘zbekiston Respublikasining 
“Innovatsion faoliyat to‘g‘risida”gi qonunida innovatsiyaga quyidagicha 
ta’rif berilgan: innovatsiya – fuqarolik muomalasiga kiritilgan yoki 
shaxsiy ehtiyojlar uchun foydalaniladigan, qo‘llanilishi amaliyotda katta 
ijtimoiy-iqtisodiy samaraga erishishni ta’minlaydigan yangi ishlanmadir. 
Iqtisodiy adabiyotlarda “innovatsiya” tushunchasiga ko‘pchilik 
mualliflar tomonidan turlicha yondoshuvlar keltirilgan. Ko‘pchilik 
mualliflar yangilik kiritishni iqtisodiy tadbiq etish jihatidan nazarda 

---

277 
tutadi, ya’ni yangi resurslarni tashkil etish yoki mavjud bo‘lganlarini 
noan’anaviy holda yangicha ishlatilishini nazarda tutadilar. Ushbu 
ta’riflarni umumlashtirgan holda, quyidagi ta’rifni berish mumkin: 
innovatsiya
– bu yuqori iqtisodiy va ijtimoiy samara olish maqsadida 
korxona faoliyatiga ilm-fan yutuqlarini joriy etishdir. 
Yer sayyorasi aholisi yaqin 30 yil ichida 2 milliardga ko‘payib, 
hozirdagi 7,7 milliard kishidan 2050-yilda 9,7 milliardga, asr oxiriga esa 
11 milliardga yetishi mumkin. Aholi sonining ko‘payishi qishloq 
xo‘jalik mahsulotlari ishlab chiqarishni ham unga mutanosib ravishda 
ko‘paytirishni talab etadi. Ammo, ekologik vaziyatning yomonlashishi, 
suv taqchilligi va ekin maydonlarining cheklanganligi talab darajasidagi 
oziq-ovqat ishlab chiqarishda jiddiy to‘siq bo‘lishi ham ta’kidlanmoqda.
Bu muammolarni esa qishloq xo‘jaligi tarmog‘ini innovatsion usullar 
asosida boshqarish, zamonaviy texnologiyalar va innovatsion yechimlar 
kiritish, bir so‘z bilan aytganda, “aqlli qishloq xo‘jaligi” orqali hal etish 
mumkin. 
Innovatsiyalar 
qishloq 
xo‘jaligi 
tarmog‘ini 
intensiv 
rivojlantirish, sohaga resurs tejamkor texnologiyalarni joriy etish, 
yetishtirilayotgan mahsulotlar sifati va hajmini keskin oshirish imkonini 
beradi. 
2017-yilning 29-noyabrida O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 
“Innovatsion rivojlanish vazirligini tashkil etish to‘g‘risida”gi PF-5264 
sonli farmoni qabul qilindi. Farmonda ushbu vazirlikning asosiy faoliyat 
yo‘nalishlaridan biri sifatida qishloq xo‘jaligiga innovatsiyalarni joriy 
etish, eng avvalo, mavjud yer, suv va boshqa tabiiy resurslardan oqilona 
foydalanish, shuningdek, mamlakat oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlash 
imkonini beruvchi innovatsion g‘oyalar, ishlanmalar va texnologiyalarni 
joriy etishga ko‘maklashish kabilar belgilandi. 
2019-yil 23-oktabrda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 
“O‘zbekiston Respublikasi qishloq xo‘jaligini rivojlantirishning 2020-
2030-yillarga mo‘ljallangan strategiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”gi PF-
5853 sonli farmoni qabul qilindi. Ushbu farmon asosida qabul qilingan 
strategiyada ilm-fan, ta’lim va ishlab chiqarishning samarali 
integratsiyasini amalga oshirish, qishloq xo‘jaligida intensiv innovatsion 
texnologiyalarni 
joriy 
qilishni 
rag‘batlantirish 
tizimini 
takomillashtirishga ham alohida e’tibor berilgan. 
Mamlakatimizda korxona va tashkilotlarning innovatsion faoliyati 
to‘g‘risidagi ma’lumotlar 11.1-jadvalda keltirilgan. 

---

278 
11.1-jadval