Pedagogs international research journal

“PEDAGOGS” 
 international research journal ISSN: 
2181-4027
_SJIF: 
4.995
 
www.pedagoglar.uz
 
Volume-8, Issue-4, April - 2022
 
174 
mahkum shaxslarni axloqiy tuzalganligining G.P.Baydakov tomonidan taklif etilgan 
mazkur mezoni boshqa olimlar tomonidan tanqid ostiga olingan.
Bizning fikrimizcha, mahkum shaxslarni namunali xulqi, rejim talablariga 
rioya qilishi, ijtimoiy foydali mehnatga vijdonan yondoshishi, ijtimoiy –tarbiyaviy 
tadbirlarga ijobiy munosabati va ularda ishtirok etishi, ta’lim olishga va kasb-hunar 
egallashga intilishini axloqiy tuzalganligining mezonlari sifatida qabul qilish to‘g’ri 
deb hisoblaymiz. Faqat ko‘rsatib o‘tilgan ko‘rsatkichlarning darajasini ajratish 
maqsadga muvofiq bo‘ladi. Agar mahkum shaxs uch oy davomida o‘zining 
namunali xulqini ko‘rsatsa, rejim talablariga rioya qilsa, ijtimoiy foydali mehnatga 
vijdonan yondoshib, tarbiyaviy tadbirlarga ijobiy munosabatda bo‘lib, ularda faol 
ishtirok etsa, ta’lim olishga va kasb-hunar egallashga intilishni ko‘rsatsa uni tuzalish 
yo‘liga o‘tgan deb hisoblasak bo‘ladi.
Biz tadqiqotimiz davomida respublikamizdagi kriminal vaziyat murakkab 
bo‘lgan hududlardagi ozodlikdan mahrum qilish jazosini o‘tab ozodlikka chiqqan, 
probatsiya bo‘limlarida ro‘yxatda turgan shaxslarning jamiyatga qayta moslashuvi, 
atrofdagilar bilan muloqotga kirishishi qanday kechayotganligini, asabiy-ruhiy 
holati qanday ekanligi, axloq normalariga qanchalik muvofiq harakat 
qilayotganliklarini o‘rgandik. Shuningdek, ularning aqliy salohiyatlari mantiqiy 
testlar yordamida o‘rganildi.
O‘tkazilgan metodikalar yordamida jazo muddatini o‘tab bo‘lgan 
shaxslarning 
46% 
jamiyatda 
moslashishda 
qiynalayotganligi, 
39%da
moslashishning qoniqarli ekanligi, 15% jamiyatga qayta moslashib ketganligi va bu 
masalada muammo yo‘qligi aniqlandi.
Asabiy-ruhiy holati o‘rganilganda 59% shaxsda o‘zidan va atrof – muhitdan 
qoniqmayotganligi sababli asabiy-ruhiy holatida beqarorlik, 27%da atrof muhitga 
bog’liq holda asabiy-ruhiy holatining o‘zgarib turishi, 14% shaxsning ruhiy holatida 
barqarorlik aniqlandi.
Respondentlarning 16%da atrofdagilar bilan muloqotida o‘zaro 
tushunishning yo‘qligi, 54%da qanday insonlar bilan muloqotga 

---