Pedagogs international research journal

“PEDAGOGS” 
 international research journal ISSN: 
2181-4027
_SJIF: 
4.995
 
www.pedagoglar.uz
 
Volume-8, Issue-4, April - 2022
 
173 
ish qiladi; 4) mahkum o‘z xatti-harakatlarini nazorat qiladi; 5) mahkum yorug’ 
kunlarga, kelajakka ishonch bilan yashaydi. 
Rossiyalik olima E.V.Zautorova mahkumlarning axloqiy tarbiya jarayonini 
ikki bosqichdan iborat axloqiy tuzatish dasturi asosida amalga oshirish zarur deb 
hisoblaydi.
U mazkur dasturning birinchi davrini tayyorlov davri deb ataydi va uni uch 
bosqichga ajratadi:
-dastlabki. Bu bosqichda mahkumning o‘z xulq –atvorini ko‘rishi, ongsiz ravishda 
amalga oshirayotgan ishlarini tahlil qilishini shakllantirish uchun sharoit yaratiladi; 
-ziddiyatli. Bu bosqichda eski odatlardan voz kechish va yangi xulq-atvorga o‘tish 
ro‘y beradi. Shaxs o‘z harakatlarini anglaydi va axloqiy tuzalish yo‘nalishida 
dastlabki “qadam”ni qo‘yadi. 
-yakunlovchi bosqich. Mahkumning o‘z ustida ishlashi uchun sharoit yaratiladi. U 
oldiga qo‘ygan maqsadlar, ideallarga intiladi.
Ikkinchi davrda bevosita axloqiy tuzalish amalga oshadi, ya’ni eski 
odatlarning butunlay yo‘q bo‘lishiga olib keladigan axloqiy ong va axloqiy xulqning 
shakllanishi ro‘y beradi.
3
Savol tug’iladi: ikkinchi davr yakunlangach mahkumda axloqiy tuzalish 
amalga oshdimi? Axloqiy tuzalishni amalga oshganini qanday bilish mumkin? 
Bu muammoni bir qator olimlar o‘rganganlar. Huquqshunos olim 
G.P.Baydakov mahkum shaxslarni axloqiy tuzalganligining mezonlari sifatida
namunali xulqni, rejim talablariga rioya qilishni, ijtimoiy foydali mehnatga vijdonan 
yondoshishni, ijtimoiy –tarbiyaviy tadbirlarga ijobiy munosabatni va ularda ishtirok 
etishni, ta’lim olishga va kasb-hunar egallashga intilishni ko‘rsatib o‘tadi.
4
Lekin 
3
Зауторова Э.В. Пенитенциарная педагогика. Учебное пособие. Вологда 2005. стр 162-175 
4
Сизый А. Ф. Оценка степени исправления и перевоспитания осужденных / А.Ф. Сизый, 
А.И.Васильев – Рязань -РВШ МВД СССР, 1986. 

---