|
Internet haqida tushuncha.
2.
Internetning jamiyat elitalari orasida tarqalishi.
3.
Internetning aholi orasida tarqalishi.
Internet
-jahon bo’yicha kompyuterlar tarmoqlaridan tuzilgan yahlit
tarmoq bo’lib, ular yagona “Til”-andoza-qoidalar majmuyi asosida axborot
almashadilar. Yagona andoza sifatida xozirgi kunda TCP/IP andozasi
qo’llaniladi.Ko’ngilli tarzda internet jamiyati (ISOC, E-mail manzili:
membership@isoc.org), tashkilotlar aro muvofiqlashtirish vazifalarni bajaradi.
Internet jahon tarmoqlar tarmog’i bo’lgani uchun uning yagona va butunlay
boshqaruvchi egasi yo’q. Lekin unga ulangan axbrot tarmoqlarining shu
jumladan internetning egalari va boshqaruvchilari mavjud.
Intranet-
biror
yurodik shaxs (vazirlik, kompanya, tashklot, korxona, ta’lim muassasalari va
shunga o’xshash)ga tegishli kompyuter tarmog’i bo’lib, u internetda
sinovlardan yaxshi o’tgan axborot texnologiyalari asosida yaratiladi.“Internet”
tushunchasi 1994-yildan boshlab, internetdagi web texnologiyalari
muvoffaqiyatli sinovlardan o’tib zo’r e’tibor qozongandan so’ng paydo bo’ldi.
Internet nafaqat internet xizmatlarini, balki uning egasi uchun zarur
bo’lgan har qanday boshqa axborot xizmatlarini ko’rsatishi mumkin. Shuning
uchun ham internet bizning qo’shimcha andozalari (protokollari) ga ega
bo’ladi. Internet ko’p qimmatli tizimga ega bo’lib, uning eng quyi va qatlami
tarmoq qatlamidir. Bu qatlam tarmoq 3 sath (fizikaviy kanal, tarmoq) ga
tegishli jihozlari (kabel, modem, uzib-ulanuvchi, marshrut beruvchilar va h.k.z.)
dan va dastur ta’minotining mantiqiy komponentlari (ma’lumotlarni uzatish
protokollari, xatolarni nazorat qilish, marshrutlash dasturlari)ni o’z ichiga oladi.
Tarmoq qatlami platforma qatlami (turli klentlar va serverning tarmoq
apparat-dastur ta’minoti) bilan birgalikda internetning infratuzilmasining
tashkil etadi. Ularga mos tarzda internetning barcha vazifalarini bajarish uchun
zarur dasturiy vosita (ma’lumot va bilimlar bazalari, axborot rotalari, izlash
mashinalari, avtomotlashtirish tizimlari) va h.k.z. lar shakllantiriladi. Internet
davlat buyurtmalarini bajarishda tashkilotlarning birgalikda olib boriladigan
24
Kompyuter tarmoqalri fanidan o’qitish materiallar to’plami
Urganch shaxar Kompyuter texnologiyalari texnikumi
faoliyatlarini yengillashtirish maqsadida 70-yillarning oxirida (1969) AQSh
mudofaa vazirlarining loyihasi asosida yuzaga kelgan. Bu boshlang’ich tarmoq
ARPANet (Advanced Research Projects Agency)
bo’lib avvalo Kaliforniya
va Yuta shtatlaridagi 4 tagina kompyuterlarni o’zaro bog’lagan. Keyinchalik bu
tarmoq kengayib 80-yillar oxirida AQSh milliy ilmiy jamiyatining ixtiyoriga
topshirib NSFNet shaklida rivoj topgan. Mazkur tarmoq hozirgi internetning
tayanch tarmog’i hisoblanadi. Internet bu tarmoqqa boshqa tarmoqlarning
ulanishi orqali mutassil rivojlanishda davom etmoqda. Internetdan tashqari
unga ulab internert xizmatlarining ayirmalarining hamda boshqa axborot
xizmatlarini mustaqil bajaradigan bizga tarmoqlar ham mavjud (masalan,
CompuServer, America Online, BBS). Shuning uchun foydalanuvchi axborot
tarmog’ini tanlaganda bu tarmoq internet xizmatining qaysi turlaridan
foydalanish imkoniyatini yaratishga qodir ekaniga alohida e’tibor berishimiz
lozim.
1994-yil o’rtalarigacha keng foydalanuvchilar ommasi tomonidan
internetga qiziqish yo’q edi, chunki unga ulanish va unda ishlash texnologiyasi
oddiy foydalanuvchilar uchun qulay emas edi. Internetdan yalpi foydalanishda
1-qadam web texnologiyasining yuzaga kelishi bo’ldi.
Web texnologiyasining
yaratilishi shaxsiy kompyuter (ShK) lar yaratilishiga o’xshash revolyutsion
hodisa deb qaralmoqda. Bu texnologiyaning ajoyib tomoni shundaki, ishni
kichik sarf-harajatlardan boshlash mumkin. Bunda varaqlovchi programmalar
(brouzer-navigator) va Web-server bo’lsa kifoya. Web serverni esa tashkilotda
bor bo’lgan kompyuterlarda yaratsa bo’ladi va har bir yangi rivojlantirish
natijasida sanoqli natijalarga erishish mumkin.
ShK yaratguncha ham hisoblash
resurslariga bo’lgan yondashuv 1-10 mln kishi bo’lgan bo’lsa, ShK
yaratilgandan so’ng foydalanuvchilarning soni 10-50 marta ortgan edi. Hozirgi
kunda jahon bo’yicha 100-200 mln. ShK ishlab turibdi. Lekin 100 mln. Yer
aholisining bor yo’g’i 2 % ini tashkil etadi.
Web texnologiyasining yaratilishi
bilan aholini yangidan yangi qatlamlari kompyuterlardan foydalanishni
boshladi. Bulardan 2 aholidan qatlamlarni ajratib ko’rsatilsa bo’ladi.
1) Jamiyat elitar guruhi
- tashkilot rahbarlari, bank prezidentlari,
menejmentlar, davlat ma’sul xizmatchilari.
2) Aholi keng qatlamlari
- uy bekalari, nafaqaxo’rlar, bolalar. Internet
informatika bo’yicha mutaxassis bo’lmaganlar xisobiga juda tez o’smoqda:
doktorlar, quruvchilar, tarixchi, huquqshunos, moliyachilar, sportchilar,
Kompyuter tarmoqalri fanidan o’qitish materiallar to’plami
Urganch shaxar Kompyuter texnologiyalari texnikumi
25
sayohatchilar, din hodimlari, artistlar, yozuvchilar, rassomlar.
Web
texnologiyasi kompyuterga bo’lgan avvalgi qarashlarni batamom o’zgartirib
yubordi. Buning hammasi odam va kompyuter interfeysining
soddalashganidir.
Internet “YADRO” sini NSFNet (National Science Foundation
Net) tayanch tarmog’I tashkil etib AQSh hududi bo’ylab tarqalgan 10 dan ortiq
tuguni kabel orqali o’zaro birlashtirilgan. Unda axborot oqimining tezligi
sekundiga 45 MBayt atrofida. (1-rasm) Boshqa kompyuterlar shu tugunlarga
to’g’ridan – to’g’ri ulangan bo’lib ular ham yuqori tezlikda axborot uzatadilar .
Ulardan boshqa kompyuterlar keyingilariga ulangan va hakozolar.
Foydalanuvchilarning kompyuterlari (klentlar) daraxtsimon tuzulmadagi
barglarga o’xshab yashnab ko’payib boradi , shu tariqa jahon axborot tarmog’i
– internet shakillanib, umutassil taraqiy etmoqda. Tayanch tarmoqqa bevosita
yoki bevosita ulangan boshqa tarmoqlar, internetning asosiy xizmatlarini
bazida mujassamlashtirgan holda internetning qismlarini tashkil etuvchi
hisoblanadi. Agar biror mamlakatdagi biror kompyuter tayanch tarmoqni
bog’lagan kompyuterga ulangan bo’lsa , bu mamlakat internetga ulangandir.
26
Kompyuter tarmoqalri fanidan o’qitish materiallar to’plami
Urganch shaxar Kompyuter texnologiyalari texnikumi
“TASDIQLAYMAN”
O’quv ishlari bo’yicha direktor
o’rinbosari
________________M.Allamova
“___”______2021 yil
NAZARIY O’QUV MASHG’ULOTNING O’QITISH TEXNOLOGIYASI № 3
Guruhlar
Dars o’tiladigan
sana
Mavzu(nomi): Kompyuter tarmoqlari maqsadi
O’quv mashg’ulotining o’qitish texnologiyasi modeli
Vaqt: 80 daqiqa
Ta’lim oluvchilar soni
O’quv mashg’ulot shakli va turi
O’quv mashg’ulot rejasi:
O’quv mashg’ulotining maqsadi:Kompyuter tarmoqlari maqsadi
to’g’risidagi bilim (ko’nikma)larni
shakillantirish(mustahkamlash.).
O’qitish natijasi
Ushbu mavzuni o’zlashtirishnatijasida o’quvchida
shakllanadigan asosiy bilim ,ko’nikma yoki
kompetensiyalar.
Pedagogik vazifalar.
1
Do'stlaringiz bilan baham: |
