Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги

I BOB yuzasidan xulosa 

Duduqlanish muammosini nutq buzulishlari haqidagi ta‘limotning rivojlanishi 

tarixida  eng  qadimiylaridan  biri  hisoblanadi.  Uning  mohiyatini  turlicha  talqin  qilish 

fanning  rivojlanishi  va  mualliflarning  nutq  buzilishlariga  qanday  nuqtai  nazardan 

yondashganliklari darajasi bilan bog‗liqdir. 

Qadimgi  davrlarda  duduqlanishni  kо‗proq  bosh  miyada  namlikning  tо‗planib 

qolishi  (Gippokrat)  yoki  artikulyatsion  apparat  qismlarining  о‗zaro  notо‗g‗ri 

munosabati  (Aristolel)  bilan  bog‗liq  holdagi  kasallik  deb  qarashgan.  Duduqlanish 

paytida  nutq  apparatining  markaziy  yoki  periferik  (sirtqi)  bо‗limlarida  buzilish 

bо‗lishi mumkinligini Galen, Sels va Ibn Sino e‘tirof etdilar. 

Duduqlanish  -  nutq  nuqsoni  bо‗lib,  asosan  nutq  apparati  muskullarining   

ravon      ishlay      olmasligi  paylari,  tolalarining  tortishib      qolishi      natijasida    kelib 

chiqadi. Chet el va о‗zbek olimlarining  ta‘kidlashicha  dunyo  bolalarining  2 % ida  

---

 

 

duduqlanish ya‘ni tutilib gapirish kuzatiladi. Yuqoridagi olimlarning fikrlaridan kelib 

chiqqan holda, turli xil sababalar natijasida namoyon bо‗lishi aniqlangan.  

Hozirgi  davrga    qadar    tadqiqotchilar    duduqlanish    mexanizmini  na  faqat 

tibbiy    na  fiziologik    jihatdan,  balki  neyrofiziologik,  psixologik,  psixolingvistik 

nutqtai nazarlardan ham о‗rganishga о‗rinishmoqda. 

Nutq  faoliyatini    tashkil  etishda    duduqlanishni      neyrofiziologik    jihatdan  

tekshirilishi qiziqish  uyg‗otayotir.  Olimlar duduqlanishni kelib  chiqish  sababalarini  

turli  omillar natijasidan deb о‗rganishmoqda.