A. A. Yusupxodjayev,B. T. Berdiyarov

 
 
 

---

28 
Nazorat savollari 
1.
 
Misning asosiy xossalari?
 
2. Sulfidli va kislorodli minerallarning tabiatda uchrab turadigan nomlari? 
3. Monometall deganimizda nimani tushunamiz? 
4. Mis
 
Minerallarning nomi?
 
1.3.Misni ishlab chiqarishning umumiy prinsiplari 
Mis rudalarini to‘g‘ridan-to‘g‘ri eritish, qayta ishlash doimo iqtisodiy samara 
beravermaydi. Shuning uchun ham minora pechidan boshqa qolgan pechlar, 
asosan, mis rudalari boyitilgandan keyingina boyitmani qayta ishlashga 
mo‘ljallangan. Minora pech, asosan, tarkibida 1–3% yoki undan yuqori bo‘lgan 
rudalarnigina qayta ishlab kelmoqda. Shuningdek, to‘g‘ridan-to‘g‘ri misli rudani
pirometallurgiya usuli orqali qayta ishlash ham kam miqdorda bo‘lsa-da, qo‘llanib 
kelinmoqda. Ayniqsa, AQSH, Kanada, Avstraliya mamlakatlarida gidrometal-
lurgiya, ya’ni uyumli, bakteriyali va yerosti tanlab eritish orqali qayta ishlash usuli 
keng qo‘llaniladi. 
Demak, bu mavjud bo‘lgan mis olish usullaridan keng tarqalgan mis 
boyitmasini pirometallurgiya usuli bilan qayta ishlashga moslashtirilgan turidir. 
Mis boyitmasini olish uchun, asosan, aylanma (selektiv) flotatsiya usuli keng 
qo‘llanib kelinmoqda. Mis rudasi xoh ochiq, xoh yopiq usulda qazib olinmasin, 
mis boyitish fabrikasiga temiryo‘l vagonlarida yoki avtomobil transportlari orqali 
keltiriladi. Keltirilgan rudalar har xil hajm va shaklda bo‘ladi. Shuning uchun ular 
maydalagich va tegirmonlarda maydalanib saralanadi. 
Maydalash va yanchish jarayoni bir necha bosqichda, bir necha xil turlardan
iborat bo‘lgan tegirmon va maydalagichlarda olib boriladi. Birinchi bosqichda 300–
1500 mm.li ruda kelib tushadi va jag‘li, konusli maydalagichlarda maydalanib, 100–
300 mm ruda holiga keltiriladi. So‘ng ikkinchi bosqichga o‘tiladi. Unda ruda 100–300 
mm.dan 10–50 mm.gacha jag‘li maydalagichlar yordamida maydalanadi va bu 
jarayon