Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги наманган мухандислик техналогия институти

3.
 
Иқтисодий хавфсизликка ташки тахдидлар 
Жамиятда инсон хужалик субъектларининг фаолияти уларнинг 
эх,тиёжларини кондириш ва манфаатларини руёбга чиқариш мақсадида амалга 
оширилади. Кишилар эх,тиёжлари хилма-хил булиб, уларнинг таркибида 
соқиал-иқтисодий эх,тиёжлар мух,им урин тутади. Умуман инсон 
эх,тиёжларини америкалик олим А.Маслоу қўйидаги гурух,ларга ажратган: 
1 4
3)
ижтимой алокаларга булган эктиёжлар, яъни мекр-окибат, мукаббат, 
бирон- бир гурукга, оилага бирикиш ва бошкалар; 
4)
курматга сазовар булиш (мақсадга эришиш, тан олиниш); 
5)
ўзини намоён этиш, юкори мавкега эришиш, яъни ўз кобилиятларини 
намоён этиш ва амалга ошириш ва к. к. 
Инсон ўз эктиёжлари ва уларни кондириш зарурлигини англаганида 
манфаат юзага келади. Манфаат эса мекнатга, фаолиятга ундовчи мотивақияни 
вужудга келтиради. 
Иқтисодий манфаатлар хужалик фаолиятини юритишдан кўзланган 
иқтисодий мақсадларни кам ифодалайди. Иқтисодий мақсадлар умумий тарзда 
қўйидагича туркумланган: 
1.
Иқтисодий усиш. Купрок микдорда ва юкори сифатли максулот ва 
хизматларни ишлаб чиқариш, яъни юкори турмуш даражасини таъминлаш. 
2.
Тулик бандлик. Ишлашга қодир булган ва ишлашни хоклайдиган 
кишиларни ўзларига мос машгулот билан таъминлаш. 
3.
Иқтисодий самарадорлик. Чекланган ишлаб чиқариш ресурсларини 
минимал даражада харажат килиб, максимал натижа олишга интилиш. 
4.
Барқарор нарх даражаси. Умумий нарх даражасининг жиддий 
даражада кутарилиши ёки пасайиши, яъни инфляқия ёки дефляқиянинг юкори 
даражада ўзгаришига йул қўймаслик чора-тадбирларини куриш. 
5.
Иқтисодий эркинлик. Корхона бошкарувчилари, ишчилар ва 
истеъмолчилар ўзларининг иқтисодий фаолиятларида юкори даражада эркин 
булишлари керак. 
6.
Даромадларнинг одилона таксимланиши. Аколининг энг бой ва энг 
камбагал, яъни кам таъминланган катламлари уртасидаги фаркининг никоят 
даражада катта булиб кетишига йул қўймаслик чора-тадбирларини куриш. 
7.
Иқтисодий таъминлаш. Мекнатга лаёкатсиз, касалманд, кари, майиб, 
мажрук ва бошка кам таъминланган, ёрдамга муктож аколи гурукларини 
ижтимоий кимоялашни амалга ошириш. 
8.
Савдо баланси. Халкаро савдо ва халкаро молиявий битимларда 
окилона балансини таъминлашга интилиш
1
. 
Такдид жамият, давлат ва уларнинг субъектлари, алокида шахснинг 
нормал каёт фаолиятига, улар манфаатларини руёбга чиқаришга тускинлик 
килувчи, зиён-закмат келтирувчи, хавф-хатар туғдирувчи омиллар, шарт-
шароитлар ва вокеликларни ифодалайди. 
Иқтисодий такдидларни энг умумий тарзда ички ва ташки гурукларга 
4 
хавфсизлик эх,тиёжлари, яъни касаллик, куркинчли вазиятлардан, ках,р- газабдан, 
табиий офат ва бошкалардан х,имояланиш эх,тиёжлари; 

---

ажратиб урганиш мумкин. Ташки такдидлар геополитик, ташки-иқтисодий, 
шунингдек, глобал экологик омиллар билан тавсифланади (1-чизма). 
Мамлакат иқтисодиёти ривожланишига ва жамият, давлат, хужалик 
юритувчи субъектлар, фукароларнинг иқтисодий манфаатларига иқтисодий 
тахдидлар бевосита хавф туғдиради. Бу тахдидлар ижтимоий такрор ишлаб 
чиқаришни издан чиқариб, жамият хаётида танглик холатларини келтириб 
чиқаради.