Давлат (қардош тиллар) тили

лексик минимум
(таянч сўзлар ва бирикмалар), 
грамматик минимум
(сўз шакллари ва грамматик билимларнинг аниқ
чегараси),
муомала одоби
, 
адабий ўқиш ва иш қоғозларини ѐзиш
юзасидан 
берилиши кўзда тутилган маълумотлар аниқ кўрсатиб қўйилди. Ушбу 
материаллар таълим мазмуни ҳамда ўқувчиларнинг ѐши ва психофизиологик 
хусусиятларидан келиб чиқиб ўзгариб боради. Жумладан, 5-6-синфларда 
мавзулар
лексика 
(лексик минимум), 
грамматика 
(грамматик минимум),
муомала одоби
, 
адабий ўқиш; 
7-9-синфларда эса 
лексика 
(лексик минимум), 
грамматика
(грамматик минимум), 
иш қоғозларини ѐзиш
ва
адабий ўқиш
сифатида тақсимланди. Бунда лексик минимум ҳар бир нутқий мавзу бўйича 
белгиланган таянч сўз ва бирикмалар ҳамда нутқий қурилмалардан, 
грамматик минимум эса берилиши керак бўладиган билимлар мажмуидан 
ташкил топди. Лексик-грамматик минимумнинг босқичма босқич 
узлуксизлик ва узвийлик тамойилида берилиши таъминланди. 5-8-синфларда 
тилнинг морфология сатҳига оид билимлар, 9-синфда эса сўз бирикмаси ва 
содда гап синтаксисига оид билимларни изчиллик асосида ўстириб бориш 
кўзда тутилди. Грамматик билимларини изчилликда бериш уларнинг 

---

35 
моҳиятини тушуниш ва мустаҳкамлаб бориш имкониятини юзага келтиради.
Ушбу билимларни тинглаб тушуниш, ўқиш, сўзлаш ва ѐзиш амаллари 
воситасида муайян нутқий мавзуларда ҳамда турли вазиятларда амалий қўллаб 
боришни ўргатиш орқали ўқувчиларда нутқий, лингвистик, социолингвистик 
ва прагматик компетенцияларни ҳосил қилишга эришиш кўзда тутилади.
Ўқувчиларда ижтимоий-маданий компетенцияларни ҳосил қилишда 
муомала одоби ва адабий ўқиш
бўйича бериладиган материалларнинг ўрни 
ниҳоятда муҳим аҳамият касб этади.
 
Муомала одоби ва адабий ўқиш бўйича 
бериладиган материаллар ҳам ўқувчиларнинг ѐши ва психофизиологик 
хусусиятлари ҳамда таълим тури талабларидан келиб чиқиб белгиланди. 
Жумладан, 5-синфда адабий ўқиш учун эртак, шеър, топишмоқ, тез айтишлар 
киритилган бўлса, 6-7- синфларда ҳикоялар, ривоят ва шеърий асарлар, ўзбек 
болалар адабиѐти намуналари, 8-9-синфларда эса ўзбек ѐзувчиларининг 
асарларидан парчалар устида ишлаш режалаштирилди. Ўқув дастурида ҳар 
бир нутқий мавзу бўйича ўрганилиши керак бўлган билимлар ҳажми (соати) 
белгилаб берилди.