R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

bilan bir butun h o l d a bitta gap bo‘lagi (yoki bo‘lakning bo‘lagi)
sanaladi.
Gapni b o 'la k larg a va s o ‘z birikmasiga ajratish — sintaktik
tahlilning 
ikki 
x i l
ko‘rinishi. 
G apni 
bo'laklarga 
ajratish
kommunikativ b i r li k tahlili 
bo‘lsa, s o ‘z birikmalariga ajratish
367

---

nom inativ 
birlik tahlili. Masalan, 
Gulnora o'qigan kitobni men
kecha tugatgan edim gapining gap bo‘laklari bo‘yicha tahlili
q u yid agich a b o ‘ladi: 
1) tugatgan edim - kesim; 2) men — ega;
3 ) kecha — h oi. Gulnora o ‘qigan kitobni birtkuvi gap bo'lagi emas
v a u bo‘la k la r tahlilida e ’tiborga olinmaydi.
D e m a k , 
to ‘ldiruvchi va anlqlovchi s o ‘z kengaytinrvchisi
bo'lganligi b o is gap boiaklari tahlilida nazardan chetda qoladi.
G apni s o ' z birikmalariga ajratishda esa kengayuvchi so ‘z kengay-
tiruvchi s o ‘z bilan birikma sifatida. olinadi. Gap kengaytirnvchisi
toiror so‘z (a to v birligi) ma’nosini emas, balki kesimlik qo‘shim-
ehasi m a ’ n o s in i inuayyanlashtirganligi bois, 
so‘z birikmalari
sifatida o lin m a y d i. Shunday qilib, yuqoxidagi gapdan kom mu­
nikativ s a t h g a daxldor, ya’ni (Pm)ga bog‘lanuvchi so ‘zlarni cliiqarib
tashlasak:
a) 
Gulnora o ‘qigan;
b) 
o 'qigan kitob;
d) 
k ito b n i tugatmoq
kabi u c h ta s o ‘z birikmasi mavjudligi ayon bo‘ladi. Chunki gap
tarkibidagi 
Gulnora, o ‘qigan, kitobni birliklari so ‘z kengaytiruvchisi.