R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

qaraydi. 
0
‘zbek
tilshunosligida 
le k sik a n i tizim
sifatida tad q iq etish nf.tijalarini
85

---

u m u m la s h tir u v c h i o ‘quv q o ila n m a sid a ( H .N e ’m atov, R R a su lo v .
0
‘z b e k t ilin in g
sistem 
leksikologiyasi 
asoslari) 
ham
leksem a
« ja m iy a t a ’z o la r i u ch u n tayyor, um um iy, majburiy bo'lgan, shakl va
m a z m u n n in g barqaror birikuvidan tashkil topgan voqelikdagi narsa,
b elgi, 
x u su siy a t va m unosabatlam i shakllantiruvchi, nutq va
lu g‘a t d a g r a m m a tik m orfem ani o‘ziga biriktira oladigan m orfem a
turi» 
ta r z id a
m orfem aning bir k o ‘rinishi 
sifatida ta ’riflanadi.
L e k s e m a n i m o r fe m a orqali ta ’riflash, o ‘z - o ‘zidan, lisoniy qurilishda
u n in g a lo h id a , m ustaqil o ‘m i y o ‘qligiga ishora qiladi. H olb u k i,
le k s e m a k o ‘p h ollarda, jiim ladan, V .V .V inogradov t a ’kidlanganidek,
lek sik a va g r a m m atik an in g asosiy birligi sifatida qaraladi. Agar
le k s e m a g a s h u n d a y yoad ash ilsa, tilning asosiy yarusi-leksik sath
ham
o ‘z 
m u sta q illig id a n m ahram b o iib , 
m orfem ik sathning
ta r k ib iy q is m i m avqeida b o i a o la d i, xolos. B u kabi holatlar
tils h u n o s la r o ld ig a leksem aning til tizim id a tutgan o ‘m m i belgilash
va a s o s la s h v a z ifa s in i q o ‘ym oq d a.
Y e v r o p a
tilshunosligid a 
leksem aga 
m orfem a orqali 
ta ’rif
b erilib , u « k o m e v a y a m orfem a» ( o ‘zak m orfem a) sifatida qaraladi.
0